1.1Doel van de richtlijn

Het doel van deze PGS-richtlijn is om vast te leggen met welke maatregelen de risico's van opslag van vaste minerale anorganische meststoffen te beheersen zijn. Deze maatregelen zijn gebaseerd op een risicobenadering die uitgaat van scenario's die zich voor kunnen doen. Op basis van de scenario's zijn doelen geformuleerd waarmee wordt beoogd een aanvaardbaar veiligheidsniveau te creëren. Uit de doelen zijn vervolgens maatregelen afgeleid. Deze maatregelen verkleinen de kans op een incident, of voorkomen of beperken de nadelige gevolgen van een incident. Informatie over de risicobenadering staat in Hoofdstuk 3 van deze richtlijn.

1.2Toepassingsbereik van de richtlijn

PGS 7 is van toepassing op de opslag van vaste minerale anorganische meststoffen. Deze meststoffen zijn ingedeeld in de Groepen 1.1 t/m 4 (zie verder Hoofdstuk 2). De richtlijn is van toepassing op bedrijven die de hoeveelheden in Tabel 1 overschrijden. Het gaat daarbij om hoeveelheden per locatie waar de activiteit plaatsvindt, niet per opslagvoorziening.

Tabel 1 – Toepassingsgebied PGS 7

In PGS 15, de richtlijn voor verpakte gevaarlijke stoffen, zijn minerale anorganische meststoffen uitgezonderd.

PGS 7 gaat niet in op de emissies naar bodem, water en lucht. Eisen over emissies naar bodem, water en lucht staan in de regels op grond van de Omgevingswet. Wel zijn bodem-, water- en luchtaspecten genoemd als dit consequenties heeft voor de veiligheid en gezondheid van werknemers en voor de veiligheid van de omgeving. Een voorbeeld is een plas met gevaarlijke stoffen. Dit heeft niet alleen risico’s voor de bodem. De gevaarlijke stof kan namelijk ook uitdampen of in brand raken en schadelijke effecten hebben op de veiligheid en gezondheid van werknemers of de omgeving. De maatregel van een lekbak heeft dan meerdere doelen.

1.3Relatie met wet- en regelgeving

Wettelijke basis PGS

Deze PGS-richtlijn geeft een nadere uitwerking van wettelijke voorschriften op grond van de Omgevingswet, de Arbeidsomstandighedenwet en de Wet veiligheidsregio's.

In staat een toelichting op de relatie met deze wetgeving. Ook staat in hoofdstuk 5 een richtingaanwijzer waarmee duidelijk wordt welke maatregelen een bedrijf moet treffen op grond van deze wettelijke kaders.

Direct werkende wetten en regels

Naast de eisen in deze PGS-richtlijn zijn er ook andere wetten en regels waaraan een activiteit moet voldoen. Een voorbeeld daarvan is de Warenwet met bijbehorende Warenwetbesluiten. Bijlage D bij deze PGS-richtlijn bevat meer informatie over de wet- en regelgeving die van toepassing kan zijn op de activiteit uit deze PGS-richtlijn.

Deze PGS-richtlijn bevat naast de PGS-eisen (in blauwe kaders) ook een aantal maatregelen waaraan een bedrijf op grond van andere wetten en regels al moet voldoen. Dit is om de PGS-richtlijn beter leesbaar en toepasbaar te maken. Dit geeft voor een bepaald onderwerp een vollediger beeld van maatregelen die invulling geven aan de doelen.

De maatregelen die al zijn verankerd in direct werkende wetten en regels hebben een aparte status binnen deze PGS-richtlijn. Een bedrijf moet op grond van deze andere wetten en regels al aan deze maatregelen voldoen. Deze maatregelen zijn in de PGS-richtlijn te herkennen aan een oranje kader.

1.4Implementatietermijnen

In Hoofdstuk 7 staan maatregelen. Deze maatregelen geven een invulling aan de stand van de techniek en de stand van de wetenschap en professionele dienstverlening.

Nieuwe activiteiten moeten direct voldoen. Bijlage F geeft een overzicht van maatregelen die nieuw zijn of gewijzigd in vergelijking met de vorige versie van deze PGS-richtlijn. In Bijlage G staat voor bestaande activiteiten binnen welke termijn de activiteiten moeten voldoen aan de gewijzigde of nieuwe maatregelen.

1.5Gebruik van normen

Als deze PGS-richtlijn verwijst naar een norm (zoals NEN, EN, of ISO) of een ander normdocument of een andere specificatie, gaat het om de uitgegeven publicatie, inclusief wijzigings- of correctiebladen, zoals die op het moment van de publicatie van deze PGS-richtlijn luidde. Dit staat in Bijlage B van deze PGS-richtlijn.

Normen, zoals NEN, EN of ISO of andere normdocumenten of specificaties, worden periodiek opnieuw beoordeeld en zo nodig herzien. De veranderingen zijn vaak beperkt. Wanneer alle bestaande bedrijven toch direct aan de nieuwste versie moeten voldoen, kan dat grote (financiële) gevolgen hebben. Voldoen aan de nieuwste versie hoeft niet per definitie te leiden tot een verbetering van het veiligheidsniveau.

In Bijlage B staat daarom bij de normen waar deze PGS-richtlijn naar verwijst, ook een jaartal. Het gaat om de versie van de norm met dat jaartal, inclusief wijzigings- of correctiebladen. Dat betekent dat deze versie blijft gelden zolang de PGS-richtlijn op dit punt niet is gewijzigd.

Uitzondering voor normen via andere wetten en regels

Soms zijn normen rechtstreeks van toepassing. Bijvoorbeeld omdat andere wetten en regels naar die norm verwijzen. Dat geldt bijvoorbeeld voor normen die horen bij bindende Europese regels. Voor die normen geldt dat de versie die in die wetten en regels staat, bepalend is.

2.1Algemene informatie over vaste minerale anorganische meststoffen

Vaste minerale anorganische meststoffen worden in de Nederlandse agrarische sector veelvuldig gebruikt. Een belangrijke meststof daarbij is kalkammonsalpeter. Op vrijwel alle agrarische bedrijven kan deze meststof worden aangetroffen. Daarnaast wordt veelvuldig gebruikgemaakt van ureum, fosfaathoudende meststoffen en kaliumhoudende meststoffen zoals kaliumchloride.

Met ‘meststoffen’ worden in deze PGS vaste minerale anorganische meststoffen bedoeld.

In grotere hoeveelheden zijn meststoffen aanwezig bij leveranciers van agrarische bedrijven (de meststoffenhandelaren). Deze betrekken de meststoffen weer van de groothandel, die de meststoffen inkoopt van producenten en importeurs. In Nederland zijn enkele meststoffenproducenten en ‘blenders’ actief.

Levering aan de meststoffenhandelaren en groothandel vindt frequent per schip plaats. Kleine partijen (qua volume) worden soms via wegtransport geleverd.

Aflevering van meststoffen aan de eindgebruiker vindt plaats via wegtransport. Over het algemeen wordt gebruikgemaakt van vaste transporteurs. De meststoffenhandel beschikt naar schatting gezamenlijk over ongeveer driehonderd opslagloodsen (zie ook Tabel 2).

De totale afzet van de verschillende groepen (zie ) stikstofhoudende meststoffen in Nederland bedroeg in 2014-2015 circa 220 000 ton stikstof (N).

Groep 1-meststoffen zijn de meest toegepaste meststoffen in de landbouw. Circa 65 % van de totaal in Nederland gebruikte hoeveelheid is kalkammonsalpeter (bevat 27 % N als ammoniumnitraat, plus dolomiet als vulstof), een meststof van Groep 1.2.

Groep 2-meststoffen worden vooral gebruikt in de potgrondindustrie voor de boomkwekerij en in toenemende mate in de glastuinbouw, vollegrondsgroententeelt en bloembollenteelt.

Groep 3-meststoffen worden in Nederland uitsluitend geproduceerd ten behoeve van de export. Deze meststoffen worden niet in de Nederlandse landbouw toegepast. De opslag ervan vindt plaats op de productielocaties. Slechts een kleine hoeveelheid meststoffen wordt door enkele bedrijven opgeslagen als grondstof bij de productie van andere meststoffen.

Groep 4-meststoffen worden in Nederland niet geproduceerd. Slechts bij enkele bedrijven worden Groep 4-meststoffen als grondstof gebruikt bij de productie van specifieke meststoffen. Producten in Groep 4 worden uitsluitend in verpakte vorm opgeslagen.

Tabel 2 geeft een overzicht van het aantal bedrijven in Nederland dat meststoffen produceert, in voorraad heeft, dan wel bewerkt.

Tabel 2 – Aantal bedrijven in Nederland dat meststoffen produceert, in voorraad heeft en/of bewerkt

2.2Verschillende opslagvormen

Opslag van meststoffen kan zowel in bulk als verpakt plaatsvinden. Onder bulk wordt verstaan 'los gestort'. Onder verpakte meststoffen wordt verstaan zakken en ‘big bags’.

Voor de opslag van meststoffen wordt gebruikgemaakt van silo’s, kapschuren en loodsen. Product in verpakking wordt ook in de open lucht opgeslagen.

Silo's kunnen zijn opgebouwd uit staal, beton, glasvezelversterkte kunststof (polyester). Het gebruik van kunststof (polyester) silo's heeft als groot voordeel dat het corrosievast is. Dergelijke silo’s worden veel toegepast als tussen- of eindopslag bij productie- en transportprocessen.

2.3Indeling minerale anorganische meststoffen

2.3.2Indeling

In PGS 7 is bij de indeling van de vaste minerale anorganische meststoffen en de definiëring van gevaarlijke stof aangesloten bij de Wet vervoer gevaarlijke stoffen. De classificatie van gevaarlijke stoffen vindt plaats volgens de UN Recommendations on the Transport of Dangerous Goods. Model Regulations (2017). Dezelfde classificatie is overgenomen in de diverse regelgevingen voor wat betreft de verschillende transportmodes (zoals onder andere het ADR RID, ADN en IMO). De gevaarseigenschappen van een meststof worden getoetst aan de hand van de vorm waarin de meststof voorkomt. De UN-classificatie is te vinden op de verpakking voor de verpakte meststoffen en op het meegeleverde veiligheidsinformatieblad.

De meeste minerale anorganische meststoffen zijn niet als gevaarlijk geclassificeerd en hebben daarom geen UN-classificatienummer toegekend gekregen.

In Afbeelding 1 is weergegeven hoe alle meststoffen kunnen worden ingedeeld in groepen op basis van aanwezigheid van nitraat, UN-classificatie en karakteristieke kenmerken.  

Afbeelding 1 – Stroomschema groepenindeling

2.4Beschrijving van de groepen

Afhankelijk van de specifieke risico’s van de verschillende soorten meststoffen zijn technische en technisch-organisatorische maatregelen en voorzieningen nodig om de risico’s te beperken en te beheersen. Daarom zijn in PGS 7 de meststoffen op basis van kenmerkende eigenschappen in vier hoofdgroepen ingedeeld.

Groep 1

Groep 1.1

Tot Groep 1.1 behoren onder andere anorganische meststoffen van het type ammoniumsulfaat (AS), diammoniumfosfaat (DAP), triplesuperfosfaat (TSP), kaliumchloride en kaliumsulfaat. Groep 1.1 bevat anorganische (minerale) meststoffen die niet nitraathoudend zijn. Ook ureum behoort tot Groep 1.1.

Groep 1.2

Tot Groep 1.2 behoren veruit de meeste meststoffen. Hiertoe worden meststoffen gerekend als kalksalpeter (dubbelzout), kalkammonsalpeter (KAS), NPK-, NP-, NS- meststoffen (op basis van calciumsulfaat) en ammoniumsulfaat-nitraat (ASN). Groep 1.2 bevat anorganische (minerale) meststoffen die nitraathoudend zijn.

Groep 1.3

Tot Groep 1.3 behoren UN-geclassificeerde minerale meststoffen die overeenkomstig de geldende criteria als oxiderende stof worden geclassificeerd (UN-klasse 5.1). In tabel 3 worden de huidige UN-nummers genoemd. Hieronder vallen de nitraathoudende minerale meststoffen, zoals kaliumnitraat en natriumnitraat.

Groep 2

Tot Groep 2 behoren minerale meststoffen met UN-nummer 2071. Deze stoffen zijn ingedeeld in UN-klasse 9 (diverse gevaarlijke stoffen).

Deze klasse is van toepassing op gemengde/samengestelde ammoniumnitraatmeststoffen (een gemengde/samengestelde meststof bevat ammoniumnitraat met fosfaat en/of kalium) die in staat zijn tot zelfonderhoudende ontleding volgens de VN-goottest (zie Manual of Tests and Criteria, Part III, sub-section 38.2, 2015) en met een gehalte ammoniumnitraat van:

• tussen de 45 en 70 gewichtsprocent en die in totaal niet meer dan 0,4 % aan brandbare/organische stoffen bevatten of die voldoen aan de voorschriften van Verordening EU 2019/1009 van het Europees Parlement en de Raad van 5 juni 2019 inzake meststoffen;
• minder dan 45 gewichtsprocent en een onbeperkte hoeveelheid brandbare stoffen.

De Groepen 1 en 2 kunnen (net als de Groepen 3 en 4) ook zijn geclassificeerd als bijtend (UN-klasse 8) en/of worden gekenmerkt als milieugevaarlijk voor transport (meestal UN-klasse 9).

Groep 3

Tot Groep 3 behoren UN-geclassificeerde minerale meststoffen die overeenkomstig de geldende criteria als oxiderende stof worden geclassificeerd (UN-klasse 5.1), met UN-nummer 1942 of 2067, die wel in overeenstemming zijn met de eisen gesteld in Verordening (EU) nr. 2019/1009. Indien de meststof in overeenstemming is met deze verordening, is de meststof niet gevoelig voor detonatie, overeenkomstig de test in bijlage III,2 van deze verordening.

Groep 4

Tot Groep 4 behoren ammoniumnitraathoudende producten die volgens de geldende criteria als oxiderende stof worden geclassificeerd (UN-klasse 5.1) met UN nummer 1942 of 2067, maar die niet in overeenstemming zijn met de eisen gesteld in Verordening (EU) nr. 2019/1009. Indien de meststof niet in overeenstemming is met deze verordening, is de meststof gevoelig voor detonatie. Dit betekent echter niet dat deze producten de eigenschappen van UN-klasse 1 vertonen. Ze zijn niet als explosief geclassificeerd. Groep 4-meststoffen hebben de intrinsieke eigenschap gevoelig te zijn voor detonatie onder de voorwaarden zoals beschreven in Verordening (EU) 2019/1009. Om het product als dusdanig tot detonatie te brengen zijn echter verschillende randvoorwaarden nodig, waaronder een secundair explosief, waar normaliter niet aan wordt voldaan bij reguliere opslag.

2.5Gevaarseigenschappen van de groepen meststoffen

2.5.2Blootstelling aan een hittebron

De vaste minerale anorganische meststoffen zijn zelf niet brandbaar. Het grootste risico van opslag van meststoffen ligt in het feit dat bij verhitting, al dan niet in aanwezigheid van brandbaar materiaal, de anorganische meststoffen kunnen gaan ontleden onder vorming van vooral NH₃ en NO_x. Dit verschijnsel kan zich voordoen bij alle groepen meststoffen. Daarom is het belangrijk om maatregelen te treffen om hittebronnen en de aanwezigheid van brandbare stoffen te voorkomen.

In het stroomdiagram in Afbeelding 2 zijn de brandgevaarseigenschappen van de verschillende groepen meststoffen samengevat. Per meststoffengroep is aangegeven wat het effect van een brand op de meststof is, wat het gevolg is en welke calamiteitenbeheersingsmaatregelen en brandbestrijdingsmaatregelen kunnen worden getroffen.

Afbeelding 2 – Brandgevaaraspecten van de verschillende groepen meststoffen

3.1Basisveiligheidsniveau

Bij het uitvoeren van de activiteiten die vallen onder het toepassingsbereik van deze PGS-richtlijn wordt ervan uitgegaan dat een basisveiligheidsniveau aanwezig is. Dit is op te delen in vier soorten maatregelen:

• beschermende maatregelen die volgens wet- en regelgeving standaard bij de activiteiten nodig zijn;
• maatregelen die volgens bewezen en geaccepteerde goede praktijken niet weg te denken zijn. Dit zijn maatregelen voor ontwerp, constructie, in bedrijf nemen, gebruik, onderhoud of modificatie, inspectie en uit bedrijf nemen;
• good housekeeping. Dit is een begrip dat staat voor de algemene zorg bij, netheid en orde van een activiteit of een bedrijfsonderdeel. Good housekeeping is een belangrijke factor bij het voorkomen van gevaarlijke situaties. Er wordt vanuit gegaan dat een bedrijf deze zaken op orde heeft, zoals ook is beschreven in de zorgplichtartikelen van de Omgevingswet en de Arbeidsomstandighedenwet;
• maatregelen goed vakmanschap. Dit staat voor vaardigheden van werknemers om kwalitatief goed werk te leveren, en daarbij veilig en gezond te werken.

Uitgangspunt is dus dat een bedrijf met bovenstaande maatregelen in werking is.

In Hoofdstuk 9 staat meer uitleg over maatregelen die horen bij het basisveiligheidsniveau.

Installaties of activiteiten die onder deze PGS-richtlijn vallen kunnen zo complex zijn, dat hiervoor een veiligheidsbeheerssysteem nodig is. Dat is in elk geval nodig als een activiteit plaatsvindt bij een Seveso-inrichting. Vaak gelden dan eisen voor de opzet en inhoud van dat systeem volgens NEN-EN-ISO 14001, ISO 45001, NTA 8620 of het Besluit activiteiten leefomgeving.

3.2Risicobenadering

Risicobenadering als basis

Deze PGS-richtlijn is gebaseerd op een risicobenadering waarbij op een systematische manier doelen en maatregelen zijn geformuleerd. Op basis van kennis en kunde van deskundigen van bedrijfsleven en overheid zijn verschillende scenario's geïdentificeerd. Een scenario is een reeks opeenvolgende gebeurtenissen die leiden tot een ongewenste (gevaarlijke) gebeurtenis.

Het risico is altijd een combinatie van de ernst van de gevolgen (effect) van een (ongewenste) gebeurtenis en de waarschijnlijkheid (kans) dat de gebeurtenis zich voordoet: risico = kans × effect.

De kans is aangeduid met de cijfers 1 voor kleine kans tot en met 5 voor de grootse kans. Het effect is aangeduid met de letters A voor klein effect tot en met E voor het grootste effect. Scenario's met de kleinste kans of met het kleinste effect worden beschouwd als scenario met een laag risico. Deze staan niet in de PGS-richtlijn. De scenario's met een middelhoog tot hoog risico zijn in deze PGS-richtlijn beschreven.

Op basis van een scenario is een doel beschreven om ervoor te zorgen dat:

• de kans op de ongewenste gebeurtenis zo veel mogelijk wordt beperkt, en
• de nadelige gevolgen van de ongewenste gebeurtenis worden voorkomen of zo veel mogelijk worden beperkt.

Soms zijn er meerdere scenario's die met hetzelfde doel kunnen worden gedekt. Per doel zijn er een of meer maatregelen uitgewerkt die er samen voor moeten zorgen dat aan het doel wordt voldaan. Een maatregel kan van belang zijn voor meerdere doelen. De risicobenadering geeft de gebruiker van de PGS-richtlijn meer inzicht in het 'waarom' van opgenomen maatregelen.

Methode

Bij de evaluatie van de risico’s voor deze PGS 7 is het model van Fine & Kinney gebruikt, waarbij het risico wordt bepaald op basis van blootstelling, effect en waarschijnlijkheid. Dit veel gebruikte model houdt rekening met hoe vaak een gevaarlijke situatie optreedt (blootstelling), het effect en de waarschijnlijkheid van het incident.

Risicobenadering PGS 7

De volgende kanttekeningen moeten worden geplaatst bij de bepaling van de risico’s zoals de PGS 7-werkgroep die heeft uitgevoerd.

Nederland kent een lange geschiedenis van regelgeving en voorschriften met betrekking tot de opslag van nitraathoudende meststoffen. In 1967 kwam de eerste richtlijn voor de opslag en transport van meststoffen, de CPR 1 (Nitraathoudende meststoffen, vervoer en opslag), gereed. De aanleiding hiervoor was een ontleding in een loods met nitraathoudende mengmest in 1963 en in 1965 de ontleding aan boord van het m.s. Sophocles.

Deze lange historie van regelgeving heeft ongetwijfeld positief bijgedragen tot het uitblijven van zware incidenten in Nederland met nitraathoudende meststoffen.

Daarnaast behoort te worden opgemerkt dat in Nederland meststoffen met een lager ammoniumnitraatgehalte worden gebruikt. Voor toepassing in de landbouw van ammoniumnitraat in Nederland wordt een maximum van 27 % N (als AN) gebruikt. Dit in tegenstelling tot het buitenland, bijvoorbeeld Frankrijk en Engeland, waar dit veel vaker 33,5 % (als AN) kan bedragen. Tevens worden in Nederland geen meststoffen van Groep 4 geproduceerd.

Verdere kanttekeningen van de PGS 7-werkgroep:

• Bij het bepalen van geloofwaardige scenario’s die van toepassing zijn voor de Nederlandse situatie, zijn ook enkele scenario’s meegenomen die niet specifiek voor meststoffen zijn, maar meer te maken hebben met het hanteren van producten in bulkopslag in het algemeen.
• Daarnaast is meegenomen dat er ook (nitraathoudende) meststoffen uit het buitenland kunnen komen.
• De huidige stand der techniek is als uitgangspunt genomen en daardoor zijn alle scenario’s die zijn uitgewerkt – inclusief de scenario’s die in Hoofdstuk 4 zijn opgenomen – volgens het model van Fine & Kinney gecategoriseerd als ‘laag risico’.
• Wanneer wordt voldaan aan de genoemde maatregelen inHoofdstuk 7, dan zijn de specifieke risico’s dusdanig laag dat er kan worden gesproken van een verantwoord laag risicoprofiel.

Scenario's met laag risico

Scenario's met een laag risico worden in de regel niet in een PGS-richtlijn behandeld. In deze PGS is dat wel het geval, zie de twee kanttekeningen in de vorige paragraaf. Ook aan laag risico-scenario’s die niet in deze PGS staan beschreven, moet een bedrijf aandacht besteden. Maatregelen voor scenario's met een laag risico kunnen ook door andere wetten, regels, richtlijnen of afspraken worden geborgd.

Risicoanalyse verplicht volgens wetgeving

De scenario's in deze PGS-richtlijn horen bij de risicoanalyse die het PGS-team heeft uitgevoerd. Voor sommige activiteiten geldt ook een wettelijke plicht om een risicoanalyse uit te voeren. Bedrijven zijn bijvoorbeeld op grond van het Warenwetbesluit drukapparatuur 2016 (WBDA 2016) verplicht om voor installaties die hieronder vallen een risicoanalyse uit te voeren. De risicoanalyse van het PGS-team komt niet in de plaats van deze verplichte risicoanalyse.

Toepassing PGS-scenario’s voor hogedrempelinrichtingen en ARIE-bedrijven

Voor de zogenoemde hogedrempelinrichtingen zoals gedefinieerd in het Bal en ARIE-bedrijven zoals gedefinieerd in het Arbeidsomstandighedenbesluit geldt dat de scenario’s die kunnen leiden tot het vrijkomen van een gevaarlijke stof, de installatiescenario’s, al zijn beschreven in een veiligheidsrapport volgens een vast stramien, zoals toegelicht in bijlage H van PGS 6 of in een aanvullende risico-inventarisatie en -evaluatie (ARIE). Deze bedrijven hebben de scenario’s en de beheersmaatregelen daarmee afdoende beschreven om aan de verplichtingen van het Bal en het Arbeidsomstandighedenbesluit te voldoen. Indien gewenst kunnen zij deze beschrijvingen ten grondslag leggen aan de onderbouwing van gelijkwaardige oplossingen.

Scenario's die niet zijn uitgewerkt

Scenario's gaan uit van ongewenste gebeurtenissen. Bij het identificeren van scenario's zijn niet alle ongewenste gebeurtenissen meegenomen. Terrorisme en neerstortende vliegtuigen zijn daar voorbeelden van. Scenario's die voortkomen uit natuurgeweld, zijn als dat relevant is wel benoemd, maar niet verder uitgewerkt in doelen en maatregelen. De enige uitzondering is blikseminslag. Voor natuurgeweld, zoals overstromingen en aardbevingen, geldt dat de kans hierop afhangt van de locatie van de activiteit. Bedrijven moeten zelf beoordelen of er een verhoogde kans is op aardbevingen of overstromingen en ook wat de gevolgen van zo'n gebeurtenis kunnen zijn voor de veiligheid. Aan de hand daarvan kan een bedrijf in overleg met het bevoegd gezag vaststellen welke maatregelen nodig zijn om de gevolgen te beperken.

Bedrijven die onder de Seveso-richtlijn vallen en worden beschouwd als hogedrempelinrichting, moeten in het veiligheidsrapport ingaan op natuurlijke oorzaken van zware ongevallen, zoals aardbevingen of overstromingen.

Aanpak risicobenadering PGS 7

Een toelichting op de PGS-risicobenadering en hoe de PGS-teams deze hebben aangepakt staat in de Handreiking generieke risicobenadering.

De risicobenadering is uitgevoerd in sessies met het PGS 7-team, onder begeleiding van een externe deskundige, en is gebaseerd op een representatieve gangbare opslag van minerale anorganische meststoffen (zie ook Paragraaf 3.1). De risicobenadering is niet uitputtend. Het is altijd mogelijk dat zich scenario’s voordoen die niet zijn beschreven.

De risicoanalyse geeft een kwalitatief inzicht in de kans en gevolgen van een scenario. Het PGS-team heeft de risico’s van de scenario’s geëvalueerd, geclassificeerd en gerangschikt. Daarbij is gebruikgemaakt van de kwalitatieve risicomatrix van de generieke risicobenadering. Hiermee is bepaald of het scenario relevant is voor de PGS. Als het scenario relevant is voor de PGS identificeert het team maatregelen op basis van de huidige stand der techniek (bijvoorbeeld uit bestaande PGS'en, gehanteerde normen en andere referentiedocumenten). Als het om nieuwe activiteiten gaat zal in overleg met betrokken experts worden bekeken welke maatregelen toegepast worden en/of toepasbaar zijn.

De risicomatrix is vervolgens gebruikt om te beoordelen of de maatregel:

• het risico vermindert,
• de kans op optreden van de ongewenste gebeurtenis verkleint, of
• de omvang of ernst van de gevolgen vermindert.

Voor de geïdentificeerde maatregelen is vervolgens getoetst of ze als maatregel in de PGS moeten worden opgenomen. Dit gebeurt op basis van de gezamenlijke kennis en inzichten van deskundigen in het PGS-team.

In dit deskundig oordeel worden dus meerdere aspecten meegewogen. In elk geval zijn dit wettelijke randvoorwaarden zoals de best beschikbare techniek, de stand van de wetenschap en de arbeidshygiënische strategie. De positie van het scenario in de matrix is daarbij een hulpmiddel dat inzicht geeft. De risicomatrix kan niet worden gezien als normatief kader.

4.1Inleiding

Dit hoofdstuk beschrijft de scenario's die realistisch en relevant zijn voor opslag van minerale anorganische meststoffen.

De scenario's zijn onderverdeeld in: brand, contaminatie, opsluiting, stapeling en gebruik keerwanden, en misbruik.

Elk scenario heeft een nummer. Het is weergegeven als S1, S2 en verder. Bij elk scenario horen doelen. Die zijn aangegeven met de nummers van de doelen, dus D1, D2 en verder. De beschrijvingen van de doelen staan in Hoofdstuk 6. Bij de maatregelen in Hoofdstuk 7 is steeds aangegeven welke scenario's daar een rol bij spelen.

Voor een goed begrip van de scenario’s is het van belang kennis te nemen van de gevaarseigenschappen van meststoffen zoals beschreven in Paragraaf 2.5.

4.2Scenario’s met betrekking tot brand

S1Er ontstaat brand buiten de opslagruimte van meststoffen (buiten het gebouw)

Afbeelding 3 – Afbeelding behorende bij S1

Potentiële gevolgen:

• Door indirecte verhitting kan de temperatuur van de meststof dusdanig hoog worden dat deze gaat ontleden.
• Bij meststoffen van Groep 2 kan tevens deflagratie optreden.
• In het geval van verzwarende omstandigheden en onderworpen aan een intense langdurige brand kan bij meststoffen van Groep 3 en Groep 4 tevens detonatie optreden.

Gerelateerde doelen

D1Voorkom dat meststoffen worden blootgesteld aan verhitting als gevolg waarvan de meststoffen kunnen gaan ontledenD2Beperk en beheers de gevolgen van verhitting van meststoffenD8Voorkom dat onbevoegden toegang krijgen tot de opslagvoorzieningen

Gerelateerde maatregelen

Maatregelen van toepassing op alle meststoffen

M2Toegelaten hoeveelheden meststoffenM3Opslagvoorziening – GeschiktheidM4Opslagvoorziening – VloerenM5Opslagvoorziening – BouwlagenM6Opslagvoorziening – BrandcompartimentM7Opslagvoorziening – WBDBOM8LekbakM9(Scheidings)constructie tussen brandbare vloeistoffen en meststoffenM10Buiten opgeslagen brandonderhoudende vloeistoffenM11Brandbare materialen – WBDBOM12Afgezakte meststoffen op palletsM16Opslagruimte – Bestrijden vochtige vloerenM21Afstand tussen meststoffen en constructieM26Heftrucks en shovels – DraaiendM28Machines en installaties – OnderhoudM29Elektrische voorzieningen – Toezicht en inspectieM30Elektrische voorzieningen – Hoofdschakelaar M31Bemand werktuig – BrandblusserM32Onderhoud – Brandgevaarlijke werkzaamhedenM33Onderhoud – MaatregelenM34Onderhoud – Heetwerk-protocolM35Onderhoud – Resten meststofM36Onderhoud – Controle op contaminatieM40Verkoopruimte M50Beveiliging – Instructie M51Beveiliging – Betreding door onbevoegden M52Beveiliging – Toegangsdeuren M53Beveiliging – Buiten bedrijfstijdM54Beveiliging – LogboekM55Beveiliging – Diefstal M56Beveiliging – Inspectie braakschadeM57Noodplan – Aanwezigheid M58Noodplan – Instructie personeelM59Noodplan – AanpassingM60Doormelding incidentenM61Alarmering van brand en andere calamiteitenM62Brand – Scheiding brandhaardM63Logboek van voorraadM64Aantal blusmiddelen – BouwbesluitM65Hoeveelheid bluswaterM66Bereikbaarheid hulpdienstenM67Brandbestrijdingsmiddelen – HandblusserM68Brandbestrijdingsmiddelen – Bereikbaarheid M69Brandbestrijdingsmiddelen – SignaleringM70Brandbestrijdingsmiddelen – Staat van onderhoudM71Brandbestrijding – Geschiktheid M72Training personeel

Maatregelen van toepassing op groep 1.2 en 1.3 en hogere groepsnummers

M74Meststoffen Groep 1.2 en 1.3 – Brandbare vloeistoffen – WBDBOM75Meststoffen Groep 1.2 en 1.3 – DakbedekkingM76Meststoffen Groep 1.2 en 1.3 – VerwarmingsinstallatieM77Meststoffen Groep 1.2 en 1.3 – Heftrucks en shovelsM78Meststoffen Groep 1.2 en 1.3 – Contact met objecten van meer dan 50 °C

Maatregelen van toepassing op groep 2 en hogere groepsnummers

M80Meststoffen Groep 2 – Keerwanden M81Meststoffen Groep 2 – Gecombineerde bulkopslagM82Meststoffen Groep 2 – VoertuigenM83Meststoffen Groep 2 – VonkvangerM84Meststoffen Groep 2 – BluswatervoorzieningM85Meststoffen Groep 2 – Betreden bij brandM86Meststoffen Groep 2 – Aanwezigheid victor-lansen M87Meststoffen Groep 2 – Bestrijden reactiezoneM88Meststoffen Groep 2 – WaterjetsM90Meststoffen Groep 2 – Continue bewaking ontledingM91Meststoffen Groep 2 – Storten na productieM92Meststoffen Groep 2 – Bereikbaarheid deskundige M93Meststoffen Groep 2 – Opleiding personeel en brandweerM94Meststoffen Groep 2 – Instructie andere of incidenteel werkzame personenM95Meststoffen Groep 2 – BedrijfsbrandweerM96Meststoffen Groep 2 – Melden calamiteitM97Meststoffen Groep 2 – BedrijfsnoodplanM98Meststoffen Groep 2 – Brandbestrijdingsplan

Maatregelen van toepassing op groep 3 en hogere groepsnummers

M99Meststoffen Groep 3 – Maatregelen M101Meststoffen Groep 3 – Toegang tot opslagruimteM102Meststoffen Groep 3 – Afmetingen klampenM103Meststoffen Groep 3 – Afstand tussen klampen en murenM104Meststoffen Groep 3 – Afstand tussen naast elkaar gelegen klampenM105Meststoffen Groep 3 – Werkpad klampenM106Meststoffen Groep 3 – PalletsM107Meststoffen Groep 3 – OpzakwerkzaamhedenM108Meststoffen Groep 3 – Hoogte van hopenM109Meststoffen Groep 3 en 4 – DetonatierisicoM110Meststoffen Groep 3 – Aantal blusvoorzieningenM111Meststoffen Groep 3 – Bluswatervoorzieningen

Maatregelen van toepassing op groep 4

M112Meststoffen Groep 4 – MaatregelenM113Meststoffen Groep 4 – BluswatervoorzieningM114Meststoffen Groep 4 – Onderlinge afstand

S2Er ontstaat brand binnen de opslagruimte (binnen het gebouw), maar buiten de opslagvoorziening van meststoffen

Afbeelding 4 – Afbeelding behorende bij S2

Potentiële gevolgen:

• Door indirecte verhitting kan de temperatuur van de meststof dusdanig hoog worden dat deze gaat ontleden.
• Bij meststoffen van Groep 2 kan tevens deflagratie optreden.
• In het geval van verzwarende omstandigheden en onderworpen aan een intense langdurige brand kan bij meststoffen van Groep 3 en Groep 4 tevens detonatie optreden.

Gerelateerde doelen

D1Voorkom dat meststoffen worden blootgesteld aan verhitting als gevolg waarvan de meststoffen kunnen gaan ontledenD2Beperk en beheers de gevolgen van verhitting van meststoffenD8Voorkom dat onbevoegden toegang krijgen tot de opslagvoorzieningen

Gerelateerde maatregelen

Maatregelen van toepassing op alle meststoffen

M2Toegelaten hoeveelheden meststoffenM3Opslagvoorziening – GeschiktheidM4Opslagvoorziening – VloerenM5Opslagvoorziening – BouwlagenM6Opslagvoorziening – BrandcompartimentM7Opslagvoorziening – WBDBOM8LekbakM9(Scheidings)constructie tussen brandbare vloeistoffen en meststoffenM10Buiten opgeslagen brandonderhoudende vloeistoffenM11Brandbare materialen – WBDBOM12Afgezakte meststoffen op palletsM16Opslagruimte – Bestrijden vochtige vloerenM19Bulkopslag materialenM21Afstand tussen meststoffen en constructieM22Afstand tussen meststoffen en verlichtingM23Open vuur en rokenM25Gebruik van springstoffenM26Heftrucks en shovels – DraaiendM28Machines en installaties – OnderhoudM29Elektrische voorzieningen – Toezicht en inspectieM30Elektrische voorzieningen – Hoofdschakelaar M31Bemand werktuig – BrandblusserM32Onderhoud – Brandgevaarlijke werkzaamhedenM33Onderhoud – MaatregelenM34Onderhoud – Heetwerk-protocolM35Onderhoud – Resten meststofM36Onderhoud – Controle op contaminatieM40Verkoopruimte M50Beveiliging – Instructie M51Beveiliging – Betreding door onbevoegden M52Beveiliging – Toegangsdeuren M53Beveiliging – Buiten bedrijfstijdM54Beveiliging – LogboekM55Beveiliging – Diefstal M56Beveiliging – Inspectie braakschadeM57Noodplan – Aanwezigheid M58Noodplan – Instructie personeelM59Noodplan – AanpassingM60Doormelding incidentenM61Alarmering van brand en andere calamiteitenM62Brand – Scheiding brandhaardM63Logboek van voorraadM64Aantal blusmiddelen – BouwbesluitM65Hoeveelheid bluswaterM66Bereikbaarheid hulpdienstenM67Brandbestrijdingsmiddelen – HandblusserM68Brandbestrijdingsmiddelen – Bereikbaarheid M69Brandbestrijdingsmiddelen – SignaleringM70Brandbestrijdingsmiddelen – Staat van onderhoudM71Brandbestrijding – Geschiktheid M72Training personeel

Maatregelen van toepassing op groep 1.2 en 1.3 en hogere groepsnummers

M74Meststoffen Groep 1.2 en 1.3 – Brandbare vloeistoffen – WBDBOM75Meststoffen Groep 1.2 en 1.3 – DakbedekkingM76Meststoffen Groep 1.2 en 1.3 – VerwarmingsinstallatieM77Meststoffen Groep 1.2 en 1.3 – Heftrucks en shovelsM78Meststoffen Groep 1.2 en 1.3 – Contact met objecten van meer dan 50 °C

Maatregelen van toepassing op groep 2 en hogere groepsnummers

M80Meststoffen Groep 2 – Keerwanden M81Meststoffen Groep 2 – Gecombineerde bulkopslagM82Meststoffen Groep 2 – VoertuigenM83Meststoffen Groep 2 – VonkvangerM84Meststoffen Groep 2 – BluswatervoorzieningM85Meststoffen Groep 2 – Betreden bij brandM86Meststoffen Groep 2 – Aanwezigheid victor-lansen M87Meststoffen Groep 2 – Bestrijden reactiezoneM88Meststoffen Groep 2 – WaterjetsM89Meststoffen Groep 2 – Afvoer warmte, rook en ontledingsproductenM90Meststoffen Groep 2 – Continue bewaking ontledingM91Meststoffen Groep 2 – Storten na productieM92Meststoffen Groep 2 – Bereikbaarheid deskundige M93Meststoffen Groep 2 – Opleiding personeel en brandweerM94Meststoffen Groep 2 – Instructie andere of incidenteel werkzame personenM95Meststoffen Groep 2 – BedrijfsbrandweerM96Meststoffen Groep 2 – Melden calamiteitM97Meststoffen Groep 2 – BedrijfsnoodplanM98Meststoffen Groep 2 – Brandbestrijdingsplan

Maatregelen van toepassing op groep 3 en hogere groepsnummers

M99Meststoffen Groep 3 – Maatregelen M101Meststoffen Groep 3 – Toegang tot opslagruimteM102Meststoffen Groep 3 – Afmetingen klampenM103Meststoffen Groep 3 – Afstand tussen klampen en murenM104Meststoffen Groep 3 – Afstand tussen naast elkaar gelegen klampenM105Meststoffen Groep 3 – Werkpad klampenM106Meststoffen Groep 3 – PalletsM107Meststoffen Groep 3 – OpzakwerkzaamhedenM108Meststoffen Groep 3 – Hoogte van hopenM109Meststoffen Groep 3 en 4 – DetonatierisicoM110Meststoffen Groep 3 – Aantal blusvoorzieningenM111Meststoffen Groep 3 – Bluswatervoorzieningen

Maatregelen van toepassing op groep 4

M112Meststoffen Groep 4 – MaatregelenM113Meststoffen Groep 4 – BluswatervoorzieningM114Meststoffen Groep 4 – Onderlinge afstand

S3Er ontstaat brand binnen de opslagvoorziening voor meststoffen

Afbeelding 5 – Afbeelding behorende bij S3

Potentiële gevolgen:

• Door (in)directe verhitting kan de temperatuur van de meststof dusdanig hoog worden dat deze gaat ontleden.
• Bij meststoffen van Groep 2 kan tevens deflagratie optreden.
• In het geval van verzwarende omstandigheden en onderworpen aan een intense langdurige brand kan bij meststoffen van Groep 3 en Groep 4 tevens detonatie optreden.

Gerelateerde doelen

D1Voorkom dat meststoffen worden blootgesteld aan verhitting als gevolg waarvan de meststoffen kunnen gaan ontledenD2Beperk en beheers de gevolgen van verhitting van meststoffenD8Voorkom dat onbevoegden toegang krijgen tot de opslagvoorzieningen

Gerelateerde maatregelen

Maatregelen van toepassing op alle meststoffen

M2Toegelaten hoeveelheden meststoffenM3Opslagvoorziening – GeschiktheidM4Opslagvoorziening – VloerenM5Opslagvoorziening – BouwlagenM6Opslagvoorziening – BrandcompartimentM7Opslagvoorziening – WBDBOM8LekbakM9(Scheidings)constructie tussen brandbare vloeistoffen en meststoffenM10Buiten opgeslagen brandonderhoudende vloeistoffenM11Brandbare materialen – WBDBOM12Afgezakte meststoffen op palletsM16Opslagruimte – Bestrijden vochtige vloerenM19Bulkopslag materialenM21Afstand tussen meststoffen en constructieM22Afstand tussen meststoffen en verlichtingM23Open vuur en rokenM25Gebruik van springstoffenM26Heftrucks en shovels – DraaiendM28Machines en installaties – OnderhoudM29Elektrische voorzieningen – Toezicht en inspectieM30Elektrische voorzieningen – Hoofdschakelaar M31Bemand werktuig – BrandblusserM32Onderhoud – Brandgevaarlijke werkzaamhedenM33Onderhoud – MaatregelenM34Onderhoud – Heetwerk-protocolM35Onderhoud – Resten meststofM36Onderhoud – Controle op contaminatieM40Verkoopruimte M50Beveiliging – Instructie M51Beveiliging – Betreding door onbevoegden M52Beveiliging – Toegangsdeuren M53Beveiliging – Buiten bedrijfstijdM54Beveiliging – LogboekM55Beveiliging – Diefstal M56Beveiliging – Inspectie braakschadeM57Noodplan – Aanwezigheid M58Noodplan – Instructie personeelM59Noodplan – AanpassingM60Doormelding incidentenM61Alarmering van brand en andere calamiteitenM62Brand – Scheiding brandhaardM63Logboek van voorraadM64Aantal blusmiddelen – BouwbesluitM65Hoeveelheid bluswaterM66Bereikbaarheid hulpdienstenM67Brandbestrijdingsmiddelen – HandblusserM68Brandbestrijdingsmiddelen – Bereikbaarheid M69Brandbestrijdingsmiddelen – SignaleringM70Brandbestrijdingsmiddelen – Staat van onderhoudM71Brandbestrijding – Geschiktheid M72Training personeel

Maatregelen van toepassing op groep 1.2 en 1.3 en hogere groepsnummers

M74Meststoffen Groep 1.2 en 1.3 – Brandbare vloeistoffen – WBDBOM75Meststoffen Groep 1.2 en 1.3 – DakbedekkingM76Meststoffen Groep 1.2 en 1.3 – VerwarmingsinstallatieM77Meststoffen Groep 1.2 en 1.3 – Heftrucks en shovelsM78Meststoffen Groep 1.2 en 1.3 – Contact met objecten van meer dan 50 °C

Maatregelen van toepassing op groep 2 en hogere groepsnummers

M80Meststoffen Groep 2 – Keerwanden M81Meststoffen Groep 2 – Gecombineerde bulkopslagM82Meststoffen Groep 2 – VoertuigenM83Meststoffen Groep 2 – VonkvangerM84Meststoffen Groep 2 – BluswatervoorzieningM85Meststoffen Groep 2 – Betreden bij brandM86Meststoffen Groep 2 – Aanwezigheid victor-lansen M87Meststoffen Groep 2 – Bestrijden reactiezoneM88Meststoffen Groep 2 – WaterjetsM89Meststoffen Groep 2 – Afvoer warmte, rook en ontledingsproductenM90Meststoffen Groep 2 – Continue bewaking ontledingM91Meststoffen Groep 2 – Storten na productieM92Meststoffen Groep 2 – Bereikbaarheid deskundige M93Meststoffen Groep 2 – Opleiding personeel en brandweerM94Meststoffen Groep 2 – Instructie andere of incidenteel werkzame personenM95Meststoffen Groep 2 – BedrijfsbrandweerM96Meststoffen Groep 2 – Melden calamiteitM97Meststoffen Groep 2 – BedrijfsnoodplanM98Meststoffen Groep 2 – Brandbestrijdingsplan

Maatregelen van toepassing op groep 3 en hogere groepsnummers

M99Meststoffen Groep 3 – Maatregelen M101Meststoffen Groep 3 – Toegang tot opslagruimteM102Meststoffen Groep 3 – Afmetingen klampenM103Meststoffen Groep 3 – Afstand tussen klampen en murenM104Meststoffen Groep 3 – Afstand tussen naast elkaar gelegen klampenM105Meststoffen Groep 3 – Werkpad klampenM106Meststoffen Groep 3 – PalletsM107Meststoffen Groep 3 – OpzakwerkzaamhedenM108Meststoffen Groep 3 – Hoogte van hopenM109Meststoffen Groep 3 en 4 – DetonatierisicoM110Meststoffen Groep 3 – Aantal blusvoorzieningenM111Meststoffen Groep 3 – Bluswatervoorzieningen

Maatregelen van toepassing op groep 4

M112Meststoffen Groep 4 – MaatregelenM113Meststoffen Groep 4 – BluswatervoorzieningM114Meststoffen Groep 4 – Onderlinge afstand

S4Er ontstaat brand bij opslag in de buitenlucht

Afbeelding 6 – Afbeelding behorende bij S4

Potentiële gevolgen:

• Door (in)directe verhitting kan de temperatuur van de meststof dusdanig hoog worden dat deze gaat ontleden.
• Bij meststoffen van Groep 2 kan tevens deflagratie optreden.
• In het geval van verzwarende omstandigheden en onderworpen aan een intense langdurige brand kan bij meststoffen van Groep 3 en Groep 4 tevens detonatie optreden.

Gerelateerde doelen

D1Voorkom dat meststoffen worden blootgesteld aan verhitting als gevolg waarvan de meststoffen kunnen gaan ontledenD2Beperk en beheers de gevolgen van verhitting van meststoffenD8Voorkom dat onbevoegden toegang krijgen tot de opslagvoorzieningen

Gerelateerde maatregelen

Maatregelen van toepassing op alle meststoffen

M2Toegelaten hoeveelheden meststoffenM3Opslagvoorziening – GeschiktheidM4Opslagvoorziening – VloerenM5Opslagvoorziening – BouwlagenM6Opslagvoorziening – BrandcompartimentM7Opslagvoorziening – WBDBOM8LekbakM9(Scheidings)constructie tussen brandbare vloeistoffen en meststoffenM10Buiten opgeslagen brandonderhoudende vloeistoffenM11Brandbare materialen – WBDBOM12Afgezakte meststoffen op palletsM16Opslagruimte – Bestrijden vochtige vloerenM21Afstand tussen meststoffen en constructieM26Heftrucks en shovels – DraaiendM28Machines en installaties – OnderhoudM29Elektrische voorzieningen – Toezicht en inspectieM30Elektrische voorzieningen – Hoofdschakelaar M31Bemand werktuig – BrandblusserM32Onderhoud – Brandgevaarlijke werkzaamhedenM33Onderhoud – MaatregelenM34Onderhoud – Heetwerk-protocolM35Onderhoud – Resten meststofM36Onderhoud – Controle op contaminatieM40Verkoopruimte M50Beveiliging – Instructie M51Beveiliging – Betreding door onbevoegden M52Beveiliging – Toegangsdeuren M53Beveiliging – Buiten bedrijfstijdM54Beveiliging – LogboekM55Beveiliging – Diefstal M56Beveiliging – Inspectie braakschadeM57Noodplan – Aanwezigheid M58Noodplan – Instructie personeelM59Noodplan – AanpassingM60Doormelding incidentenM61Alarmering van brand en andere calamiteitenM62Brand – Scheiding brandhaardM63Logboek van voorraadM64Aantal blusmiddelen – BouwbesluitM65Hoeveelheid bluswaterM66Bereikbaarheid hulpdienstenM67Brandbestrijdingsmiddelen – HandblusserM68Brandbestrijdingsmiddelen – Bereikbaarheid M69Brandbestrijdingsmiddelen – SignaleringM70Brandbestrijdingsmiddelen – Staat van onderhoudM71Brandbestrijding – Geschiktheid M72Training personeel

Maatregelen van toepassing op groep 1.2 en 1.3 en hogere groepsnummers

M74Meststoffen Groep 1.2 en 1.3 – Brandbare vloeistoffen – WBDBOM75Meststoffen Groep 1.2 en 1.3 – DakbedekkingM76Meststoffen Groep 1.2 en 1.3 – VerwarmingsinstallatieM77Meststoffen Groep 1.2 en 1.3 – Heftrucks en shovelsM78Meststoffen Groep 1.2 en 1.3 – Contact met objecten van meer dan 50 °C

Maatregelen van toepassing op groep 2 en hogere groepsnummers

M80Meststoffen Groep 2 – Keerwanden M81Meststoffen Groep 2 – Gecombineerde bulkopslagM82Meststoffen Groep 2 – VoertuigenM83Meststoffen Groep 2 – VonkvangerM84Meststoffen Groep 2 – BluswatervoorzieningM85Meststoffen Groep 2 – Betreden bij brandM86Meststoffen Groep 2 – Aanwezigheid victor-lansen M87Meststoffen Groep 2 – Bestrijden reactiezoneM88Meststoffen Groep 2 – WaterjetsM90Meststoffen Groep 2 – Continue bewaking ontledingM91Meststoffen Groep 2 – Storten na productieM92Meststoffen Groep 2 – Bereikbaarheid deskundige M93Meststoffen Groep 2 – Opleiding personeel en brandweerM94Meststoffen Groep 2 – Instructie andere of incidenteel werkzame personenM95Meststoffen Groep 2 – BedrijfsbrandweerM96Meststoffen Groep 2 – Melden calamiteitM97Meststoffen Groep 2 – BedrijfsnoodplanM98Meststoffen Groep 2 – Brandbestrijdingsplan

Maatregelen van toepassing op groep 3 en hogere groepsnummers

M99Meststoffen Groep 3 – Maatregelen M101Meststoffen Groep 3 – Toegang tot opslagruimteM102Meststoffen Groep 3 – Afmetingen klampenM103Meststoffen Groep 3 – Afstand tussen klampen en murenM104Meststoffen Groep 3 – Afstand tussen naast elkaar gelegen klampenM105Meststoffen Groep 3 – Werkpad klampenM106Meststoffen Groep 3 – PalletsM107Meststoffen Groep 3 – OpzakwerkzaamhedenM108Meststoffen Groep 3 – Hoogte van hopenM109Meststoffen Groep 3 en 4 – DetonatierisicoM110Meststoffen Groep 3 – Aantal blusvoorzieningenM111Meststoffen Groep 3 – Bluswatervoorzieningen

Maatregelen van toepassing op groep 4

M112Meststoffen Groep 4 – MaatregelenM113Meststoffen Groep 4 – BluswatervoorzieningM114Meststoffen Groep 4 – Onderlinge afstand

S5Er ontstaat brand waarbij gedurende het brandverloop meststof gecontamineerd raakt

Afbeelding 7 – Afbeelding behorende bij S5

Potentiële gevolgen:

• Bij een vervolgscenario kan door (in)directe verhitting de temperatuur van de meststof dusdanig hoog worden dat deze gaat ontleden.
• Daarnaast kan als gevolg van de contaminatie het mengsel van meststof en verontreiniging gaan ontleden/branden.
• Bij meststoffen van Groep 2 kan tevens deflagratie optreden.
• In het geval van verzwarende omstandigheden en onderworpen aan een intense langdurige brand kan bij meststoffen van Groep 3 en Groep 4 tevens detonatie optreden.

Gerelateerde doelen

D1Voorkom dat meststoffen worden blootgesteld aan verhitting als gevolg waarvan de meststoffen kunnen gaan ontledenD2Beperk en beheers de gevolgen van verhitting van meststoffenD3Voorkom dat contaminatie van meststoffen optreedtD4Beperk en beheers de gevolgen van contaminatie van meststoffenD8Voorkom dat onbevoegden toegang krijgen tot de opslagvoorzieningen

Gerelateerde maatregelen

Maatregelen van toepassing op alle meststoffen

M2Toegelaten hoeveelheden meststoffenM3Opslagvoorziening – GeschiktheidM4Opslagvoorziening – VloerenM5Opslagvoorziening – BouwlagenM6Opslagvoorziening – BrandcompartimentM7Opslagvoorziening – WBDBOM8LekbakM9(Scheidings)constructie tussen brandbare vloeistoffen en meststoffenM10Buiten opgeslagen brandonderhoudende vloeistoffenM11Brandbare materialen – WBDBOM12Afgezakte meststoffen op palletsM13Aanduiding meststoffenM14Opslagruimte – SchoonM15Opslagruimte – OvervullenM16Opslagruimte – Bestrijden vochtige vloerenM19Bulkopslag materialenM20Afdekken met kunststofolieM21Afstand tussen meststoffen en constructieM22Afstand tussen meststoffen en verlichtingM23Open vuur en rokenM25Gebruik van springstoffenM26Heftrucks en shovels – DraaiendM27Heftrucks en shovels – TankenM28Machines en installaties – OnderhoudM29Elektrische voorzieningen – Toezicht en inspectieM30Elektrische voorzieningen – Hoofdschakelaar M31Bemand werktuig – BrandblusserM32Onderhoud – Brandgevaarlijke werkzaamhedenM33Onderhoud – MaatregelenM34Onderhoud – Heetwerk-protocolM35Onderhoud – Resten meststofM36Onderhoud – Controle op contaminatieM40Verkoopruimte M41Gecontamineerde meststoffenM42Kapotte verpakkingenM43Gemorste meststoffenM44OlielekkagesM45Niet-conform product – Afvoer of verwerkingM46Niet-conform product – Inert makenM47Niet-conform product – Registratie M48Niet-conform product – Beperking duur en hoeveelheidM49Meststofrestanten – Opruimen M50Beveiliging – Instructie M51Beveiliging – Betreding door onbevoegden M52Beveiliging – Toegangsdeuren M53Beveiliging – Buiten bedrijfstijdM54Beveiliging – LogboekM55Beveiliging – Diefstal M56Beveiliging – Inspectie braakschadeM57Noodplan – Aanwezigheid M58Noodplan – Instructie personeelM59Noodplan – AanpassingM60Doormelding incidentenM61Alarmering van brand en andere calamiteitenM62Brand – Scheiding brandhaardM63Logboek van voorraadM64Aantal blusmiddelen – BouwbesluitM65Hoeveelheid bluswaterM66Bereikbaarheid hulpdienstenM67Brandbestrijdingsmiddelen – HandblusserM68Brandbestrijdingsmiddelen – Bereikbaarheid M69Brandbestrijdingsmiddelen – SignaleringM70Brandbestrijdingsmiddelen – Staat van onderhoudM71Brandbestrijding – Geschiktheid M72Training personeel

Maatregelen van toepassing op groep 1.2 en 1.3 en hogere groepsnummers

M74Meststoffen Groep 1.2 en 1.3 – Brandbare vloeistoffen – WBDBOM78Meststoffen Groep 1.2 en 1.3 – Contact met objecten van meer dan 50 °C

Maatregelen van toepassing op groep 2 en hogere groepsnummers

M81Meststoffen Groep 2 – Gecombineerde bulkopslagM82Meststoffen Groep 2 – VoertuigenM83Meststoffen Groep 2 – VonkvangerM84Meststoffen Groep 2 – BluswatervoorzieningM85Meststoffen Groep 2 – Betreden bij brandM86Meststoffen Groep 2 – Aanwezigheid victor-lansen M87Meststoffen Groep 2 – Bestrijden reactiezoneM88Meststoffen Groep 2 – WaterjetsM89Meststoffen Groep 2 – Afvoer warmte, rook en ontledingsproductenM90Meststoffen Groep 2 – Continue bewaking ontledingM91Meststoffen Groep 2 – Storten na productieM92Meststoffen Groep 2 – Bereikbaarheid deskundige M93Meststoffen Groep 2 – Opleiding personeel en brandweerM94Meststoffen Groep 2 – Instructie andere of incidenteel werkzame personenM95Meststoffen Groep 2 – BedrijfsbrandweerM96Meststoffen Groep 2 – Melden calamiteitM97Meststoffen Groep 2 – BedrijfsnoodplanM98Meststoffen Groep 2 – Brandbestrijdingsplan

Maatregelen van toepassing op groep 3 en hogere groepsnummers

M99Meststoffen Groep 3 – Maatregelen M100Meststoffen Groep 3 – VloerM101Meststoffen Groep 3 – Toegang tot opslagruimteM102Meststoffen Groep 3 – Afmetingen klampenM103Meststoffen Groep 3 – Afstand tussen klampen en murenM104Meststoffen Groep 3 – Afstand tussen naast elkaar gelegen klampenM105Meststoffen Groep 3 – Werkpad klampenM106Meststoffen Groep 3 – PalletsM107Meststoffen Groep 3 – OpzakwerkzaamhedenM108Meststoffen Groep 3 – Hoogte van hopenM109Meststoffen Groep 3 en 4 – DetonatierisicoM110Meststoffen Groep 3 – Aantal blusvoorzieningenM111Meststoffen Groep 3 – Bluswatervoorzieningen

Maatregelen van toepassing op groep 4

M112Meststoffen Groep 4 – MaatregelenM113Meststoffen Groep 4 – BluswatervoorzieningM114Meststoffen Groep 4 – Onderlinge afstand

4.3Scenario's met betrekking tot contaminatie

S6In een gecontamineerde meststof treedt zelfopwarming op

Afbeelding 8 – Afbeelding behorende bij S6

Potentieel gevolg:

• Door zelfopwarming kan de temperatuur van de meststof dusdanig hoog worden dat deze gaat ontleden.

Gerelateerde doelen

D3Voorkom dat contaminatie van meststoffen optreedtD4Beperk en beheers de gevolgen van contaminatie van meststoffenD6Voorkom dat pallets omvallenD7Voorkom dat keerwanden ondeugdelijk worden gebruiktD8Voorkom dat onbevoegden toegang krijgen tot de opslagvoorzieningen

Gerelateerde maatregelen

Maatregelen van toepassing op alle meststoffen

M2Toegelaten hoeveelheden meststoffenM3Opslagvoorziening – GeschiktheidM4Opslagvoorziening – VloerenM13Aanduiding meststoffenM14Opslagruimte – SchoonM15Opslagruimte – OvervullenM16Opslagruimte – Bestrijden vochtige vloerenM18Pallets – StapelenM20Afdekken met kunststofolieM26Heftrucks en shovels – DraaiendM27Heftrucks en shovels – TankenM28Machines en installaties – OnderhoudM32Onderhoud – Brandgevaarlijke werkzaamhedenM33Onderhoud – MaatregelenM34Onderhoud – Heetwerk-protocolM35Onderhoud – Resten meststofM36Onderhoud – Controle op contaminatieM37Keerwand – VeiligheidM38Keerwand – VerhogingM39Keerwand – Maximale storthoogteM40Verkoopruimte M41Gecontamineerde meststoffenM42Kapotte verpakkingenM43Gemorste meststoffenM44OlielekkagesM45Niet-conform product – Afvoer of verwerkingM46Niet-conform product – Inert makenM47Niet-conform product – Registratie M48Niet-conform product – Beperking duur en hoeveelheidM49Meststofrestanten – Opruimen M50Beveiliging – Instructie M51Beveiliging – Betreding door onbevoegden M52Beveiliging – Toegangsdeuren M53Beveiliging – Buiten bedrijfstijdM54Beveiliging – LogboekM55Beveiliging – Diefstal M56Beveiliging – Inspectie braakschadeM57Noodplan – Aanwezigheid M58Noodplan – Instructie personeelM59Noodplan – AanpassingM60Doormelding incidentenM61Alarmering van brand en andere calamiteitenM63Logboek van voorraadM72Training personeel

Maatregelen van toepassing op groep 1.2 en 1.3 en hogere groepsnummers

M78Meststoffen Groep 1.2 en 1.3 – Contact met objecten van meer dan 50 °C

Maatregelen van toepassing op groep 2 en hogere groepsnummers

M81Meststoffen Groep 2 – Gecombineerde bulkopslagM92Meststoffen Groep 2 – Bereikbaarheid deskundige

Maatregelen van toepassing op groep 3 en hogere groepsnummers

M99Meststoffen Groep 3 – Maatregelen M100Meststoffen Groep 3 – VloerM106Meststoffen Groep 3 – Pallets

Maatregelen van toepassing op groep 4

M112Meststoffen Groep 4 – MaatregelenM113Meststoffen Groep 4 – Bluswatervoorziening

S7Er treedt contaminatie van meststoffen op zonder dat er sprake is van brand in de nabije omgeving en zonder dat er sprake is van zelfontleding

Afbeelding 9 – Afbeelding behorende bij S7

Potentieel gevolg:

• Het risico op uitglijden en slippen van mens en machines neemt toe. Sommige meststofcombinaties zijn namelijk niet compatibel (zie Paragraaf 2.5.11 c) en Paragraaf 2.5.11 d).

Gerelateerde doelen

D3Voorkom dat contaminatie van meststoffen optreedtD4Beperk en beheers de gevolgen van contaminatie van meststoffenD6Voorkom dat pallets omvallenD7Voorkom dat keerwanden ondeugdelijk worden gebruiktD8Voorkom dat onbevoegden toegang krijgen tot de opslagvoorzieningen

Gerelateerde maatregelen

Maatregelen van toepassing op alle meststoffen

M2Toegelaten hoeveelheden meststoffenM3Opslagvoorziening – GeschiktheidM4Opslagvoorziening – VloerenM13Aanduiding meststoffenM14Opslagruimte – SchoonM15Opslagruimte – OvervullenM16Opslagruimte – Bestrijden vochtige vloerenM18Pallets – StapelenM20Afdekken met kunststofolieM26Heftrucks en shovels – DraaiendM27Heftrucks en shovels – TankenM28Machines en installaties – OnderhoudM32Onderhoud – Brandgevaarlijke werkzaamhedenM33Onderhoud – MaatregelenM34Onderhoud – Heetwerk-protocolM35Onderhoud – Resten meststofM36Onderhoud – Controle op contaminatieM37Keerwand – VeiligheidM38Keerwand – VerhogingM39Keerwand – Maximale storthoogteM40Verkoopruimte M41Gecontamineerde meststoffenM42Kapotte verpakkingenM43Gemorste meststoffenM44OlielekkagesM45Niet-conform product – Afvoer of verwerkingM46Niet-conform product – Inert makenM47Niet-conform product – Registratie M48Niet-conform product – Beperking duur en hoeveelheidM49Meststofrestanten – Opruimen M50Beveiliging – Instructie M51Beveiliging – Betreding door onbevoegden M52Beveiliging – Toegangsdeuren M53Beveiliging – Buiten bedrijfstijdM54Beveiliging – LogboekM55Beveiliging – Diefstal M56Beveiliging – Inspectie braakschadeM57Noodplan – Aanwezigheid M58Noodplan – Instructie personeelM59Noodplan – AanpassingM60Doormelding incidentenM61Alarmering van brand en andere calamiteitenM63Logboek van voorraadM72Training personeel

Maatregelen van toepassing op groep 1.2 en 1.3 en hogere groepsnummers

M78Meststoffen Groep 1.2 en 1.3 – Contact met objecten van meer dan 50 °C

Maatregelen van toepassing op groep 2 en hogere groepsnummers

M81Meststoffen Groep 2 – Gecombineerde bulkopslagM92Meststoffen Groep 2 – Bereikbaarheid deskundige

Maatregelen van toepassing op groep 3 en hogere groepsnummers

M99Meststoffen Groep 3 – Maatregelen M100Meststoffen Groep 3 – VloerM106Meststoffen Groep 3 – Pallets

Maatregelen van toepassing op groep 4

M112Meststoffen Groep 4 – MaatregelenM113Meststoffen Groep 4 – Bluswatervoorziening

S8Ten gevolge van een incident treedt er contaminatie van een meststof op met olie of een andere vloeibare brandstof

Afbeelding 10 – Afbeelding behorende bij S8

Potentiële gevolgen:

• Er zijn geen directe gevolgen. Bij ontsteking ontstaat een plasbrand.
• In het geval van verhitting kan bij meststoffen van Groep 2 (in een bepaalde verhouding gecontamineerd) deflagratie optreden.
• In het geval van ontsteking kan bij meststoffen van Groep 4 (in een bepaalde verhouding gecontamineerd) detonatie optreden.

Toelichting

Dit kan alleen gebeuren wanneer het een substantiële hoeveelheid olie betreft.

Gerelateerde doelen

D3Voorkom dat contaminatie van meststoffen optreedtD4Beperk en beheers de gevolgen van contaminatie van meststoffenD6Voorkom dat pallets omvallenD7Voorkom dat keerwanden ondeugdelijk worden gebruiktD8Voorkom dat onbevoegden toegang krijgen tot de opslagvoorzieningen

Gerelateerde maatregelen

Maatregelen van toepassing op alle meststoffen

M2Toegelaten hoeveelheden meststoffenM3Opslagvoorziening – GeschiktheidM4Opslagvoorziening – VloerenM13Aanduiding meststoffenM14Opslagruimte – SchoonM15Opslagruimte – OvervullenM16Opslagruimte – Bestrijden vochtige vloerenM18Pallets – StapelenM20Afdekken met kunststofolieM26Heftrucks en shovels – DraaiendM27Heftrucks en shovels – TankenM28Machines en installaties – OnderhoudM32Onderhoud – Brandgevaarlijke werkzaamhedenM33Onderhoud – MaatregelenM34Onderhoud – Heetwerk-protocolM35Onderhoud – Resten meststofM36Onderhoud – Controle op contaminatieM37Keerwand – VeiligheidM38Keerwand – VerhogingM39Keerwand – Maximale storthoogteM40Verkoopruimte M41Gecontamineerde meststoffenM42Kapotte verpakkingenM43Gemorste meststoffenM44OlielekkagesM45Niet-conform product – Afvoer of verwerkingM46Niet-conform product – Inert makenM47Niet-conform product – Registratie M48Niet-conform product – Beperking duur en hoeveelheidM49Meststofrestanten – Opruimen M50Beveiliging – Instructie M51Beveiliging – Betreding door onbevoegden M52Beveiliging – Toegangsdeuren M53Beveiliging – Buiten bedrijfstijdM54Beveiliging – LogboekM55Beveiliging – Diefstal M56Beveiliging – Inspectie braakschadeM57Noodplan – Aanwezigheid M58Noodplan – Instructie personeelM59Noodplan – AanpassingM60Doormelding incidentenM61Alarmering van brand en andere calamiteitenM63Logboek van voorraadM72Training personeel

Maatregelen van toepassing op groep 1.2 en 1.3 en hogere groepsnummers

M78Meststoffen Groep 1.2 en 1.3 – Contact met objecten van meer dan 50 °C

Maatregelen van toepassing op groep 2 en hogere groepsnummers

M81Meststoffen Groep 2 – Gecombineerde bulkopslagM92Meststoffen Groep 2 – Bereikbaarheid deskundige

Maatregelen van toepassing op groep 3 en hogere groepsnummers

M99Meststoffen Groep 3 – Maatregelen M100Meststoffen Groep 3 – VloerM106Meststoffen Groep 3 – Pallets

Maatregelen van toepassing op groep 4

M112Meststoffen Groep 4 – MaatregelenM113Meststoffen Groep 4 – Bluswatervoorziening

S9Ten gevolge van een incident treedt er contaminatie van een meststof op met vast organisch materiaal

Afbeelding 11 – Afbeelding behorende bij S9

Potentiële gevolgen:

• Er zijn geen directe gevolgen.
• In het geval van verhitting kan bij meststoffen van Groep 2 (in een bepaalde verhouding gecontamineerd) deflagratie optreden.
• In het geval van ontsteking kan bij meststoffen van Groep 4 (in een bepaalde verhouding gecontamineerd) detonatie optreden.

Toelichting

Dit kan alleen gebeuren wanneer het een substantiële hoeveelheid organisch materiaal betreft.

Gerelateerde doelen

D3Voorkom dat contaminatie van meststoffen optreedtD4Beperk en beheers de gevolgen van contaminatie van meststoffenD6Voorkom dat pallets omvallenD7Voorkom dat keerwanden ondeugdelijk worden gebruiktD8Voorkom dat onbevoegden toegang krijgen tot de opslagvoorzieningen

Gerelateerde maatregelen

Maatregelen van toepassing op alle meststoffen

M2Toegelaten hoeveelheden meststoffenM3Opslagvoorziening – GeschiktheidM4Opslagvoorziening – VloerenM13Aanduiding meststoffenM14Opslagruimte – SchoonM15Opslagruimte – OvervullenM16Opslagruimte – Bestrijden vochtige vloerenM18Pallets – StapelenM20Afdekken met kunststofolieM26Heftrucks en shovels – DraaiendM27Heftrucks en shovels – TankenM28Machines en installaties – OnderhoudM32Onderhoud – Brandgevaarlijke werkzaamhedenM33Onderhoud – MaatregelenM34Onderhoud – Heetwerk-protocolM35Onderhoud – Resten meststofM36Onderhoud – Controle op contaminatieM37Keerwand – VeiligheidM38Keerwand – VerhogingM39Keerwand – Maximale storthoogteM40Verkoopruimte M41Gecontamineerde meststoffenM42Kapotte verpakkingenM43Gemorste meststoffenM44OlielekkagesM45Niet-conform product – Afvoer of verwerkingM46Niet-conform product – Inert makenM47Niet-conform product – Registratie M48Niet-conform product – Beperking duur en hoeveelheidM49Meststofrestanten – Opruimen M50Beveiliging – Instructie M51Beveiliging – Betreding door onbevoegden M52Beveiliging – Toegangsdeuren M53Beveiliging – Buiten bedrijfstijdM54Beveiliging – LogboekM55Beveiliging – Diefstal M56Beveiliging – Inspectie braakschadeM57Noodplan – Aanwezigheid M58Noodplan – Instructie personeelM59Noodplan – AanpassingM60Doormelding incidentenM61Alarmering van brand en andere calamiteitenM63Logboek van voorraadM72Training personeel

Maatregelen van toepassing op groep 1.2 en 1.3 en hogere groepsnummers

M78Meststoffen Groep 1.2 en 1.3 – Contact met objecten van meer dan 50 °C

Maatregelen van toepassing op groep 2 en hogere groepsnummers

M81Meststoffen Groep 2 – Gecombineerde bulkopslagM92Meststoffen Groep 2 – Bereikbaarheid deskundige

Maatregelen van toepassing op groep 3 en hogere groepsnummers

M99Meststoffen Groep 3 – Maatregelen M100Meststoffen Groep 3 – VloerM106Meststoffen Groep 3 – Pallets

Maatregelen van toepassing op groep 4

M112Meststoffen Groep 4 – MaatregelenM113Meststoffen Groep 4 – Bluswatervoorziening

S10Ten gevolge van een incident treedt er contaminatie van een meststof op met chemicaliën

Afbeelding 12 – Afbeelding behorende bijS10

Potentiële gevolgen:

• Er zijn geen directe gevolgen.
• In het geval van verhitting kan bij meststoffen van Groep 2 (in een bepaalde verhouding gecontamineerd) deflagratie optreden.
• In het geval van ontsteking kan bij meststoffen van Groep 4 (in een bepaalde verhouding gecontamineerd) detonatie optreden.

Toelichting

Dit scenario zou van toepassing kunnen zijn voor opslagruimten waarin zowel meststoffen als chemicaliën worden opgeslagen en waarbij door bijvoorbeeld onzorgvuldig handelen onbedoeld grotere hoeveelheden chemicaliën en meststoffen met elkaar in aanraking komen.

Gerelateerde doelen

D3Voorkom dat contaminatie van meststoffen optreedtD4Beperk en beheers de gevolgen van contaminatie van meststoffenD6Voorkom dat pallets omvallenD7Voorkom dat keerwanden ondeugdelijk worden gebruiktD8Voorkom dat onbevoegden toegang krijgen tot de opslagvoorzieningen

Gerelateerde maatregelen

Maatregelen van toepassing op alle meststoffen

M2Toegelaten hoeveelheden meststoffenM3Opslagvoorziening – GeschiktheidM4Opslagvoorziening – VloerenM13Aanduiding meststoffenM14Opslagruimte – SchoonM15Opslagruimte – OvervullenM16Opslagruimte – Bestrijden vochtige vloerenM18Pallets – StapelenM20Afdekken met kunststofolieM26Heftrucks en shovels – DraaiendM27Heftrucks en shovels – TankenM28Machines en installaties – OnderhoudM32Onderhoud – Brandgevaarlijke werkzaamhedenM33Onderhoud – MaatregelenM34Onderhoud – Heetwerk-protocolM35Onderhoud – Resten meststofM36Onderhoud – Controle op contaminatieM37Keerwand – VeiligheidM38Keerwand – VerhogingM39Keerwand – Maximale storthoogteM40Verkoopruimte M41Gecontamineerde meststoffenM42Kapotte verpakkingenM43Gemorste meststoffenM44OlielekkagesM45Niet-conform product – Afvoer of verwerkingM46Niet-conform product – Inert makenM47Niet-conform product – Registratie M48Niet-conform product – Beperking duur en hoeveelheidM49Meststofrestanten – Opruimen M50Beveiliging – Instructie M51Beveiliging – Betreding door onbevoegden M52Beveiliging – Toegangsdeuren M53Beveiliging – Buiten bedrijfstijdM54Beveiliging – LogboekM55Beveiliging – Diefstal M56Beveiliging – Inspectie braakschadeM57Noodplan – Aanwezigheid M58Noodplan – Instructie personeelM59Noodplan – AanpassingM60Doormelding incidentenM61Alarmering van brand en andere calamiteitenM63Logboek van voorraadM72Training personeel

Maatregelen van toepassing op groep 1.2 en 1.3 en hogere groepsnummers

M78Meststoffen Groep 1.2 en 1.3 – Contact met objecten van meer dan 50 °C

Maatregelen van toepassing op groep 2 en hogere groepsnummers

M81Meststoffen Groep 2 – Gecombineerde bulkopslagM92Meststoffen Groep 2 – Bereikbaarheid deskundige

Maatregelen van toepassing op groep 3 en hogere groepsnummers

M99Meststoffen Groep 3 – Maatregelen M100Meststoffen Groep 3 – VloerM106Meststoffen Groep 3 – Pallets

Maatregelen van toepassing op groep 4

M112Meststoffen Groep 4 – MaatregelenM113Meststoffen Groep 4 – Bluswatervoorziening

4.4Scenario's met betrekking tot opsluiting

S11Tijdens (onderhouds)werkzaamheden worden meststoffen in een holle ruimte verhit

Afbeelding 13 – Afbeelding behorende bij S11

Potentieel gevolg:

• Boven een bepaalde temperatuur gaat de meststof ontleden, wat kan leiden tot brand als er ook organisch materiaal aanwezig is. Ook is een explosie mogelijk met breuk en fragmentatie tot gevolg (fysische explosie).

Gerelateerde doelen

D1Voorkom dat meststoffen worden blootgesteld aan verhitting als gevolg waarvan de meststoffen kunnen gaan ontledenD5Voorkom dat een meststof opgesloten raakt in een afgesloten (onderdeel van een) machine of installatie

Gerelateerde maatregelen

Maatregelen van toepassing op alle meststoffen

M2Toegelaten hoeveelheden meststoffenM3Opslagvoorziening – GeschiktheidM8LekbakM16Opslagruimte – Bestrijden vochtige vloerenM26Heftrucks en shovels – DraaiendM28Machines en installaties – OnderhoudM29Elektrische voorzieningen – Toezicht en inspectieM30Elektrische voorzieningen – Hoofdschakelaar M32Onderhoud – Brandgevaarlijke werkzaamhedenM33Onderhoud – MaatregelenM34Onderhoud – Heetwerk-protocolM35Onderhoud – Resten meststofM36Onderhoud – Controle op contaminatieM57Noodplan – Aanwezigheid M58Noodplan – Instructie personeelM59Noodplan – AanpassingM72Training personeel

Maatregelen van toepassing op groep 1.2 en 1.3 en hogere groepsnummers

M74Meststoffen Groep 1.2 en 1.3 – Brandbare vloeistoffen – WBDBOM75Meststoffen Groep 1.2 en 1.3 – DakbedekkingM76Meststoffen Groep 1.2 en 1.3 – VerwarmingsinstallatieM77Meststoffen Groep 1.2 en 1.3 – Heftrucks en shovels

Maatregelen van toepassing op groep 2 en hogere groepsnummers

M92Meststoffen Groep 2 – Bereikbaarheid deskundige

Maatregelen van toepassing op groep 3 en hogere groepsnummers

M99Meststoffen Groep 3 – Maatregelen M100Meststoffen Groep 3 – Vloer

Maatregelen van toepassing op groep 4

M112Meststoffen Groep 4 – Maatregelen

4.5Scenario's met betrekking tot stapeling en gebruik van keerwanden

S12Meststoffen worden verkeerd gestapeld waardoor instabiele stapels ontstaan

Afbeelding 14 – Afbeelding behorende bij S12

Potentieel gevolg:

• Stapel kan omvallen waardoor een arbeidsongeval kan optreden of contaminatie kan ontstaan.

Gerelateerde doelen

D3Voorkom dat contaminatie van meststoffen optreedtD6Voorkom dat pallets omvallen

Gerelateerde maatregelen

Maatregelen van toepassing op alle meststoffen

M2Toegelaten hoeveelheden meststoffenM3Opslagvoorziening – GeschiktheidM4Opslagvoorziening – VloerenM17Deugdelijke palletsM18Pallets – StapelenM28Machines en installaties – OnderhoudM57Noodplan – Aanwezigheid M58Noodplan – Instructie personeelM59Noodplan – AanpassingM72Training personeel

Maatregelen van toepassing op groep 2 en hogere groepsnummers

M92Meststoffen Groep 2 – Bereikbaarheid deskundige

Maatregelen van toepassing op groep 3 en hogere groepsnummers

M99Meststoffen Groep 3 – Maatregelen

Maatregelen van toepassing op groep 4

M112Meststoffen Groep 4 – Maatregelen

S13Verkeerd gebruik van stapelblokken, L- en/of T-keerwanden waardoor een instabiele keerwand ontstaat

Afbeelding 15 – Afbeelding behorende bij S13

Potentieel gevolg:

• De keerwand valt om waardoor een arbeidsongeval kan optreden of contaminatie kan ontstaan.

Gerelateerde doelen

D3Voorkom dat contaminatie van meststoffen optreedtD7Voorkom dat keerwanden ondeugdelijk worden gebruikt

Gerelateerde maatregelen

Maatregelen van toepassing op alle meststoffen

M2Toegelaten hoeveelheden meststoffenM3Opslagvoorziening – GeschiktheidM4Opslagvoorziening – VloerenM17Deugdelijke palletsM28Machines en installaties – OnderhoudM37Keerwand – VeiligheidM38Keerwand – VerhogingM39Keerwand – Maximale storthoogteM57Noodplan – Aanwezigheid M58Noodplan – Instructie personeelM59Noodplan – AanpassingM72Training personeel

Maatregelen van toepassing op groep 2 en hogere groepsnummers

M92Meststoffen Groep 2 – Bereikbaarheid deskundige

Maatregelen van toepassing op groep 3 en hogere groepsnummers

M99Meststoffen Groep 3 – Maatregelen

Maatregelen van toepassing op groep 4

M112Meststoffen Groep 4 – Maatregelen

4.6Scenario's met betrekking tot misbruik

S14Onbevoegden verschaffen zich toegang tot de opslagvoorziening

Afbeelding 16 – Afbeelding behorende bij S14

Potentiële gevolgen:

• Door misbruik of vandalisme ontstaat gecontamineerde meststof en/of brand in de opslagvoorziening.
• Door (in)directe verhitting kan de temperatuur van de meststof dusdanig hoog worden dat deze gaat ontleden.
• Bij meststoffen van Groep 2 kan deflagratie optreden.
• Bij meststoffen van Groep 4 kan detonatie optreden.

Gerelateerde doelen

D8Voorkom dat onbevoegden toegang krijgen tot de opslagvoorzieningen

Gerelateerde maatregelen

Maatregelen van toepassing op alle meststoffen

M3Opslagvoorziening – GeschiktheidM25Gebruik van springstoffenM50Beveiliging – Instructie M51Beveiliging – Betreding door onbevoegden M52Beveiliging – Toegangsdeuren M53Beveiliging – Buiten bedrijfstijdM54Beveiliging – LogboekM55Beveiliging – Diefstal M56Beveiliging – Inspectie braakschadeM57Noodplan – Aanwezigheid M58Noodplan – Instructie personeelM59Noodplan – AanpassingM60Doormelding incidentenM61Alarmering van brand en andere calamiteitenM72Training personeel

Maatregelen van toepassing op groep 2 en hogere groepsnummers

M92Meststoffen Groep 2 – Bereikbaarheid deskundige

Maatregelen van toepassing op groep 3 en hogere groepsnummers

M99Meststoffen Groep 3 – Maatregelen

Maatregelen van toepassing op groep 4

M112Meststoffen Groep 4 – Maatregelen

5.1Inleiding

Deze PGS beschrijft doelen en maatregelen die kunnen worden getroffen om de veiligheid te waarborgen.

Elke maatregel beoogt een risico te verminderen. Dit gaat om hoge en middelhoge risico's voor:

• Omgevingsveiligheid: Het voorkomen van ongewone voorvallen en het beperken van de gevolgen daarvan voor de omgeving met het oog op het waarborgen van de veiligheid voor de omgeving;
• Arbeidsveiligheid: Het voorkomen van ongevallen met gevaarlijke stoffen en het beperken van de gevolgen daarvan en het voorkomen van blootstelling van werknemers aan gevaarlijke stoffen;
• Brandbestrijding en Rampenbestrijding: Het beperken van de gevolgen van een brand, incident met gevaarlijke stoffen of ramp en het borgen van een doelmatige rampenbestrijding.

De meeste maatregelen hebben grondslagen in meerdere wetten. Bij elke maatregel staat deze grondslag vermeld. Daarmee wordt duidelijk dat:

• maatregelen die zijn gesteld voor de omgevingsveiligheid, moeten worden nageleefd op grond van de Omgevingswet. In Hoofdstuk 7 zijn deze maatregelen aangeduid met Omgevingsveiligheid (Omgevingsveiligheid) en met Brandpreventie (Brandpreventie en mitigatie Omgevingsveiligheid);
• maatregelen die zijn gesteld in het belang van de arbeidsveiligheid en gezondheid, moeten worden nageleefd op grond van de Arbeidsomstandighedenwet en Warenwet. In Hoofdstuk 7 zijn deze maatregelen aangeduid met Arbeidsveiligheid (Arbeidsveiligheid);
• maatregelen die zijn gesteld in het belang van brand- of rampenbestrijding, moeten worden nageleefd op grond van de Wet veiligheidsregio's. In Hoofdstuk 7 zijn deze maatregelen aangeduid met Rampenbestrijding (Brand- of Rampenbestrijding).

De doelen staan in Hoofdstuk 6 en de maatregelen in Hoofdstuk 7. De doelen zijn gekoppeld aan scenario's uit Hoofdstuk 4 en de maatregelen zijn gekoppeld aan doelen uit Hoofdstuk 6.

5.2Omgevingsveiligheid

5.3Arbeidsveiligheid

In de Arbeidsomstandighedenwet staan verplichtingen met het oog op de veiligheid en gezondheid van werknemers. Voor bedrijven waar wordt gewerkt met gevaarlijke stoffen zijn het voorkomen van ongevallen met die stoffen en het beperken van de gevolgen daarvan voor werknemers belangrijke doelen. Een ander belangrijk doel is het voorkomen van blootstelling aan gevaarlijke stoffen bij werknemers.

In het Arbeidsomstandighedenbesluit, een verdere uitwerking van de doelvoorschriften in de Arbeidsomstandighedenwet, staan nadere regels waaraan zowel werkgever als werknemer zich moet houden om arbeidsrisico's tegen te gaan. De Arbeidsomstandighedenwet en het Arbeidsomstandighedenbesluit geven in sommige artikelen de minister van SZW de bevoegdheid om nadere regels te stellen. Deze zijn uitgewerkt in de Arbeidsomstandighedenregeling. Deze regeling geeft dus nadere uitleg voor bepaalde onderwerpen uit de Arbeidsomstandighedenwet en het Arbeidsomstandighedenbesluit maar behoort ook tot de reguliere wetgeving. Een bedrijf kan dus te maken hebben met de Arbeidsomstandighedenwet, het Arbeidsomstandighedenbesluit en de Arbeidsomstandighedenregeling.

De overheid geeft via de Arbeidsomstandighedenwet een wettelijk kader met zo min mogelijk regels en administratieve lasten. Werkgevers en werknemers kunnen samen afspraken maken over hoe zij kunnen voldoen aan de voorschriften die de overheid stelt. Deze afspraken kunnen worden vastgelegd in een arbocatalogus. Een arbocatalogus is van kracht voor een bedrijfstak. Deze catalogus beschrijft technieken en manieren, goede praktijken, normen en praktische handleidingen voor veilig en gezond werken.

Daarnaast spelen de PGS-richtlijnen een belangrijke rol bij het bepalen of werkgevers aan hun wettelijke verplichtingen voldoen. De Inspectie SZW betrekt de PGS-richtlijnen bij het toezicht op de naleving van de wettelijke voorschriften en de handhaving daarvan. De Inspectie SZW moet de maatregelen die zijn aangewezen in de beleidsregel PGS-richtlijnen gebruiken, bij het toezicht op de naleving. Een vanuit arbeidsomstandigheden gezien gelijkwaardige maatregel kan eveneens worden toegepast indien deze voldoet aan de criteria uit Hoofdstuk 8. Eventueel kan de Inspectie SZW maatregelen uit een PGS-richtlijn via een eis tot naleving verplicht stellen. Dit staat in artikel 27 van de Arbeidsomstandighedenwet.

De maatregelen met het oog op arbeidsveiligheid zijn te herkennen aan de markeringen Arbeidsveiligheid.

Gelijkwaardige maatregelen

In Hoofdstuk 8 staat beschreven wat de criteria zijn voor gelijkwaardige maatregelen vanuit arbeidsomstandigheden gezien.

5.4Brand- en rampenbestrijding

De veiligheidsregio's hebben de taak om gemeenten te adviseren over branden, rampen en crises. Dit staat in artikel 10 van de Wet veiligheidsregio's (Wvr).

De brandweer is een onderdeel van de veiligheidsregio. De taken van de brandweer staan in artikel 25 Wvr. Dit zijn:

• het voorkomen, beperken en bestrijden van brand;
• het beperken van brandgevaar;
• het voorkomen, beperken en bestrijden van ongevallen anders dan bij brand.

Daarnaast dragen de veiligheidsregio's zorg voor:

• de voorbereiding op de bestrijding van branden, rampen en crises;
• het organiseren van de rampenbestrijding;
• het adviseren van andere overheden en organisaties op het gebied van brandpreventie, brandbestrijding en het voorkomen, beperken en bestrijden van ongevallen met gevaarlijke stoffen. Hiertoe hoort ook het adviseren van het bevoegd gezag Omgevingswet over voorschriften voor brandbestrijding en rampenbestrijding in omgevingsvergunningen.

Tot slot hebben de veiligheidsregio's een wettelijke taak tot het uitvoeren van inspecties bij Seveso-inrichtingen (artikel 13.17 van het Omgevingsbesluit en artikel 61 van de Wvr) en het opleggen van een bedrijfsbrandweeraanwijzing (artikel 31 van de Wvr).

Bij het uitvoeren van deze taken gebruiken de veiligheidsregio's PGS-richtlijnen. Brandbestrijding en rampenbestrijding omvat brandveiligheid, maar ook het ongecontroleerd vrijkomen van gevaarlijke stoffen die een bedreiging vormen voor de omgeving.

Algemene (brand)veiligheidseisen voor bouwwerken zijn geen onderdeel van PGS-richtlijnen maar volgen uit het Bbl. De maatregelen die zijn gericht op brandpreventie en brandbestrijding op grond van de Omgevingswet, zijn aangeduid met Brandpreventie.

De maatregelen die zijn gesteld in het belang van de brandbestrijding en rampenbestrijding op grond van de Wvr, zijn aangeduid met Rampenbestrijding.

6.1Inleiding

In dit hoofdstuk zijn de doelen beschreven die relevant zijn voor het veilig opslaan van minerale anorganische meststoffen. Met deze doelen is beoogd het risico zo veel mogelijk te beperken.

Bij elk doel staat met welke maatregelen aan het doel kan worden voldaan. Hierbij is het onderwerp van de maatregel vermeld. De volledige maatregel is beschreven in Hoofdstuk 7.

Elk doel heeft een uniek nummer. Bij de maatregelen in Hoofdstuk 7 staat steeds vermeld aan welke doelen de maatregel invulling geeft.

6.2Doelen

7.1Inleiding bij de maatregelen

Dit hoofdstuk bevat maatregelen. Het bevat de verschillende preventieve en repressieve maatregelen die invulling geven aan de doelen zoals opgenomen in Hoofdstuk 6. Dit kunnen bouwkundige, (installatie)technische en organisatorische maatregelen zijn. Als deze maatregelen zijn getroffen wordt in elk geval aan de gestelde doelen voldaan.

Elke maatregel heeft een nummer en een onderwerp. Dit nummer en onderwerp komen overeen met de aanduiding van de maatregel bij de doelen inHoofdstuk 6 .

Bij elke maatregel is met markeringen Omgevingsveiligheid , Brandpreventie, Arbeidsveiligheid en Rampenbestrijding aangegeven wat de wettelijke basis is.

Omgevingsveiligheid: Maatregel gericht op omgevingsveiligheid met een grondslag in de Omgevingswet.

Brandpreventie: Maatregel gericht op brandpreventie en brandbestrijding met een grondslag in de Omgevingswet (adviesrol Veiligheidsregio/brandweer).

Arbeidsveiligheid: Maatregel gericht op arbeidsveiligheid met een grondslag in de Arbeidsomstandighedenwet.

Rampenbestrijding: Maatregel gericht op brand- of rampenbestrijding met een grondslag in de Wet veiligheidsregio's.

Maatregelen die vergelijkbaar zijn met direct geldende eisen uit andere wetgeving zijn herkenbaar aan een oranje kader. Deze maatregelen hebben de letters 'MW' voor het nummer. Onder deze maatregelen staat een referentie naar de wettelijke bepaling bij de desbetreffende maatregel.

Maatregelen zijn zo concreet mogelijk geformuleerd, met het oog op naleefbaarheid en handhaafbaarheid. Bij een aantal maatregelen is, om een goed veiligheidsniveau te borgen, het gebruik van kwalitatieve termen als periodiek, effectief, doelmatig, enz. niet te vermijden, omdat de invulling ervan per inrichting verschillend kan zijn. Bij interpretatievraagstukken over deze begrippen kan worden gebruikgemaakt van wat bijvoorbeeld is vastgelegd in onderhouds- en servicecontracten, NEN-normen, brancherichtlijnen en dergelijke. Op deze wijze kan het bevoegd gezag of het bedrijf invulling aan deze begrippen geven. In het toezicht kan indien nodig op de zorgplicht worden teruggevallen.

De paragrafen met maatregelen zijn onderverdeeld naar de gevaarscategorieën (Groep 1 t/m 4) van de meststoffen. Voor alle groepen meststoffen zijn dezelfde basismaatregelen van toepassing. Vervolgens gelden per groep additionele maatregelen. Voor een hoger groepsnummer zijn dus ook de maatregelen van alle eerdere paragrafen van toepassing. Dit ‘stapelmodel’ is in Afbeelding 17 weergegeven.

Afbeelding 17 – Stapelmodel maatregelen PGS 7

Minimum veiligheidsafstanden

In deze PGS kunnen minimumafstanden opgenomen zijn bedoeld om escalatie van een voorzienbaar incident in of nabij een PGS voorziening naar een ander installatieonderdeel, bouwwerken, opslagen en mensen niet zijnde werkenden (domino-effect) te voorkomen of te beperken. Deze minimumafstanden zijn niet hetzelfde als de afstanden die betrekking hebben op de gezondheid en veiligheid van werkenden in het kader van brand- en explosieveiligheid als bepaald in onder meer paragraaf 2a van het Arbeidsomstandighedenbesluit (ATEX). Die afstanden zijn onderdeel van het explosieveiligheidsdocument en zijn bijvoorbeeld afhankelijk van de zonering en mogelijke andere aanwezige stoffen. De arbeidsomstandighedenwetgeving gaat bij de berekening van de afstanden uit van worstcasescenario en -situatie waardoor de interne veiligheidsafstanden groter kunnen zijn dan diegene in de PGS-richtlijn.

7.2Basismaatregelen voor het opslaan van meststoffen van Groep 1.1