Opslag van verpakte gevaarlijke stoffen
Richtlijn voor opslag en tijdelijke opslag met betrekking tot brandveiligheid, arbeidsveiligheid en milieuveiligheid
In deze publicatie zijn de regels opgenomen voor de opslag van verpakte gevaarlijke stoffen en CMR-stoffen waarmee een aanvaardbaar beschermingsniveau voor mens en milieu wordt gerealiseerd. Voor de bepaling van het vereiste beschermingsniveau is uitgegaan van de huidige stand der techniek die geldt voor de bouwkundige uitvoering van opslagvoorzieningen, brandbestrijdingssystemen en arbeidsmiddelen.
De memo van het RIVM waar in de definitielijst van PGS 15 naar wordt verwezen vindt u hier.
PGS 2015:2011 was slechts gedeeltelijk geactualiseerd. Met deze versie is een aantal jaar ervaring opgedaan. Op basis van deze ervaring en de nieuwste stand der techniek is in september 2016 een nieuwe PGS 15 gepubliceerd. Met deze actualisatie is ook beter voldaan aan de wens om voorschriften eenduidig en zonder interpretatieruimte op te schrijven. Ook is generiek voorzien in de mogelijkheid tot het gemotiveerd afwijken waardoor niet meer per voorschrift is aangegeven of dit wel of niet is toegelaten.
Bij deze actualisatie zijn tevens twee nieuwe beschermingsniveaus geïntroduceerd: 2a en 4.
Op deze pagina vindt u ook de Handreiking voor het opstellen van een Uitgangspunten Document (UPD) voor Vastopgestelde Brandbeheersings- en Brandblussystemen (VBB-systemen). Dit document heeft als doel om de gebruiker te helpen bij het opstellen van een UPD. De handreiking is gebaseerd op PGS 15, 2016 versie 1.0 (september 2016) en sluit ook aan bij de UPD-voorschriften van deze richtlijn. Een UPD kan ook bij andere PGS-richtlijnen worden gebruikt. Vooral hoofdstuk 7 biedt aanknopingspunten om het UPD breder toe te passen.
Publicaties
Voorgaande publicaties
Gerelateerde handreikingen
Actualisatie planning
1720
1820
1920
2020
1920
- Planning
- Huidige herziening
- Bekijk alle actualisaties
Achtergrondinformatie
- Lijst met wijzigingen concept PGS 15 versie 0.1
Deze lijst geeft in hoofdlijnen de veranderingen in concept PGS 15 versie 0.1 ten opzichte van de versie uit 2011. - Standpunt Arbeidsinspectie explosieveiligheid betreffende UN-gekeurde verpakkingen
- Memo RIVM brandbare stoffen PGS 15
Hier vindt u de memo van het RIVM: Brandbare vaste stoffen, onbrandbare stoffen en nietbrandonderhoudende stoffen in het kader van de richtlijn PGS 15 - Lijst met wijzigingen PGS 15:2011
Deze lijst geeft in hoofdlijnen de veranderingen in PGS 15:2011 ten opzichte van de versie uit 2005.
Relevante publicaties en websites
- Arboportaal: Kankerverwekkende en mutagene stoffen (CMR-stoffen)https://www.arboportaal.nl/onderwerpen/kankerverwekkende-en-mutagene-stoffen
- Normen in PGS publicatieswww.nen.nl/NEN-Shop/Vakgebieden/Chemie-Materialen/PGS-Publicatiereeks-Gevaarlijke-Stoffen/PGS-15-Opslag-van-verpakte-gevaarlijke-stoffen.htm
- Labelling van chemicalien volgens GHSwww.unece.org/trans/danger/publi/ghs/pictograms.html
- Regeling vervoer over land van gevaarlijke stoffen (incl. vertaling ADR)www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/publicaties/2013/02/19/overzicht-specifieke-technische-voorschriften-per-soort-vervoer.html
- LAT risicobeheersing bedrijven (BRZO)www.latrb.nl/
- Integrale Brandveiligheid Bouwwerken (IBB)www.brandweerkennisnet.nl/bovenbalk/zoeken/@17929/handboek_model/
- Werkwijzer bedrijfsbrandwerenwww.bedrijfsbrandweren.nl/Werkwijzer-Bedrijfsbrandweren.pdf
Vraag en antwoord
Inleiding
- Bij veel voorschriften in de PGS15 staat: 'Wm, AI'. Is het de bedoeling dat bij het niet naleven van dit voorschrift zowel het bevoegd gezag van de Wabo als de Arbeidsinspectie (AI) handhaaft?
- Vallen aanstekers en gaspatronen onder de werkingssfeer van PGS15?
- Wat betekent berekenen 'naar rato' in tabel 'te hanteren ondergrenzen en vrijstellingen' van PGS15 wanneer er sprake is van verschillende stoffen waarvoor verschillende ondergrenzen gelden? Idem voor artikel 4.6 lid 2 van de Ministeriele Regeling bij het Activiteitenbesluit?
- Waaraan kan ik herkennen of een verf onder de viscositeitsregel van het ADR valt (paragraaf 1.5 PGS 15), indien deze niet meer in de transportverpakking is opgeslagen?
- Wat zijn de ondergrenzen van PGS15 indien gevaarlijke stoffen in gelimiteerde hoeveelheden (LQ-verpakking) worden opgeslagen?
- Alcoholhoudende dranken in consumentenverpakking worden in PGS15 niet beschouwd als stoffen vallend onder ADR-klasse 3. Geldt dit ook voor alcoholhoudende dranken met een vlampunt lager dan 61 graden Celsius?
- Valt de opslag van meer dan 400 kg bestrijdingsmiddelen altijd onder PGS15?
- Valt een opslagtank met een inhoud van 10.000 liter gevaarlijke stoffen onder PGS15?
- Valt de opslag van spuitbussen met slagroom onder het regime van PGS15?
- Klopt het dat de PGS15 niet voor winkelruimtes geldt?
- In tabel 3 van PGS15 wordt gesproken over ‘bijkomend gevaar’. Kan ik aan de verschillende ADR-etiketten zien wat het overheersende gevaar is en wat het bijkomende gevaar?
- In PGS 15:2016 is gemotiveerd afwijken op alle voorschriften mogelijk gemaakt. In deze FAQ zijn voorbeelden ervan gegeven.
Hoofdstuk 3: Algemeen
- Als er bijvoorbeeld vier opslagvoorzieningen van 10 ton aan elkaar geschakeld zijn, waarbij tussen de geschakelde ruimten een gezamenlijke WBDBO (weerstand tegen branddoorslag en brandoverslag) van 120 minuten is gerealiseerd, is hier dan sprake van één opslagvoorziening van 40 ton waarbij hoofdstuk 4 van PGS15 van toepassing is (de ‘oude’ CPR 15-2 voorzieningen) of is hier sprake van 4 keer 10 ton opslag waarbij hoofdstuk 3 van PGS15 van toepassing is? Maakt het nog iets uit of er een dak boven de 4 X 10 ton geschakelde opslagvoorzieningen aanwezig is?
- Wat wordt onder ‘aanverwante stoffen’ verstaan in voorschrift 3.1.1 van PGS15?
- Waarom is de zwakke plek (plofluik) niet meer opgenomen als eis in PGS15?
- Gelden de ondergrenzen van PGS15 per inrichting of bijvoorbeeld per productieunit?
- Hoe zorg je voor natuurlijke ventilatie op de buitenlucht bij een inpandige bouwkundige opslagvoorziening conform PGS15 waarbij één zijde de buitengevel vormt?
- Gevaarlijke afvalstoffen vallen binnen de werkingssfeer van PGS 15 voor zover de overeenkomstige gevaarlijke stoffen binnen de werkingssfeer vallen. Moeten er gevaarsetiketten aanwezig zijn op de verpakkingen van gevaarlijke afvalstoffen?
- Is in PGS15 een dag-werkvoorraad gelijk aan de voorraad voor het verzenden van producten?
- Wie is verantwoordelijk voor de inhoud van een VIB (veiligheidsinformatieblad), bijvoorbeeld bij de import van gevaarlijke stoffen uit een land van buiten de Europese Unie (EU)?
- Geldt de eis van WBDBO (weerstand tegen branddoorslag en brandoverslag) alleen van binnen naar buiten?
- Wordt er in PGS15 ten opzichte van CPR15 anders omgegaan met lege, ongereinigde verpakkingen en volle verpakkingen?
- Op welk voorschrift kan of mag ik handhaven indien kunststof verpakkingen en/of IBC's voor opslag van gevaarlijke stoffen ouder zijn dan 5 jaar en ik aan de kwaliteit van de verpakking twijfel?
- Mogen zogenaamde 'lecture bottles' (kleine gasflesjes geschikt voor meermalig gebruik) gezamenlijk met andere gevaarlijke stoffen in een brandveiligheidskast worden opgeslagen?
- Wat zijn de algemene bepalingen met betrekking tot Veiligheidsinformatiebladen (voorschrift 3.16.2 van PGS15)?
- Waarom is de verplichte veiligheidsadviseur volgens de ADR in het algemeen niet voldoende voor de invulling van de ‘vakbekwame persoon’ (voorschrift 3.17.1 van PGS15)?
- Welke hoeveelheid gevaarlijke stoffen mag ik maximaal opslaan op een verdieping volgens PGS15?
- Hoe moet ventilatie van een opslagvoorziening zijn geregeld en is dit afwijkend bij een brandveiligheidskast.
- Mogen klasse 8 stoffen, verpakkingsgroep II en III, zonder bijkomend gevaar tot een gezamenlijke hoeveelheid van ten hoogste 10 ton worden opgeslagen in een ruimte waar ook andere werkzaamheden worden uitgevoerd (bijvoorbeeld in een werkplaats, productieruimte/werkruimte)?
- Wanneer er twee geschakelde PGS 15-opslagvoorzieningen zijn, dient de wand tussen deze twee opslagvoorzieningen dan een WBDBO van 60 of 120 minuten te bezitten?
- Een opslagvoorziening is een ruimte die tegen een fabriek is aangebouwd, dus dat lijkt in eerste instantie een uitpandige opslagvoorziening. Echter, via een grote doorgang vanuit de productieruimte van de fabriek kunnen werknemers die niet opgeleid zijn voor het werken met gevaarlijke stoffen eenvoudig de PGS 15-opslagplaats binnenlopen. Is hierdoor sprake van een inpandige opslag (met bijbehorende extra veiligheidsvoorzieningen, waaronder een gecertificeerde brandmeldinstallatie)?
- begrippen leeg gerenigd en leeg ongereinigd zijn in PGS 15:2016 verduidelijkt in vergelijking met de vorige versie van PGS 15.
Hoofdstuk 4: Opslagvoorzieningen groter dan 10.000 kg
- Wat is de samenhang tussen de tabel "vereiste beschermingsniveau..." en de tabel met "grenswaarden....."? tabel 4 en tabel 5 van PGS15:2005 resp tabel 4.1 en 4.2 in PGS15:2011?
- Wat betekenen de horizontale streepjes in tabel 4 van PGS15 resp tabel 4.1 van PGS15:2011? Is deze combinatie verboden of kan deze combinatie nooit voorkomen? Het lijkt me voor de hand liggend dat ADR-klasse 5.1 stoffen bijvoorbeeld niet samen opgeslagen mogen worden met brandbare stoffen. Dit is in overeenstemming met bijlage 3 resp bijlage D(PGS15:2011)(onverenigbare combinaties). Maar wat betekent bijvoorbeeld het horizontale streepje voor klasse 9 in combinatie met vloeistoffen met een vlampunt lager dan 61°C? Volgens bijlage 3 (D, pgs15:2011)is deze combinatie niet verboden maar moet beoordeeld worden. Stel dat de combinatie volgens de beoordelingsmethode is toegestaan, welk beschermingsniveau is dan van toepassing?
- In tabel 4 van PGS15 wordt het begrip ‘brandbaarheid’ gebruikt. Hoe is dit begrip precies bedoeld? Is er een definitie beschikbaar?
- 'Onbrandbaar' wordt volgens de begrippenlijst van PGS15 (hoofdstuk 10) gedefinieerd als 'onbrandbaar volgens NEN 6064'. In tabel 4 wordt gesproken van 'onbrandbare stoffen'. Zijn 'onbrandbare stoffen' nu stoffen die aan NEN 6064 voldoen?
- Moeten er eisen gesteld worden aan instanties of personen die het ontwerp van een brandbeveiligingsinstallatie of een uitgangspuntendocument maken?
- Een geaccrediteerde inspectie-A-instelling mag niet zelf een uitgangspuntendocument voor een opslagbedrijf opstellen en vervolgens de inspectie uitvoeren. . . Is dit altijd zo geweest, of is de regelgeving op dit punt gewijzigd?
- Staat in een uitgangspuntendocument de afbakening vermeld van een inspectie door een geaccrediteerde inspectie-A-instelling?
- Zou het bevoegd gezag nà een positieve beoordeling van het uitgangspuntendocument door een geaccrediteerde inspectie-A-instelling, nog met aanvullende technische eisen kunnen/mogen komen?
- Wanneer mogen er nieuwe eisen gesteld worden aan een bestaande brandbeveiligingsinstallatie in een opslagvoorziening voor verpakte gevaarlijke stoffen?
- Welke teksten prevaleren bij tegenstrijdigheden: PGS15, de omgevingsvergunning of het uitgangspuntendocument?
- Is een inspectierapport voor een brandbeveiligingsinstallatie voor PGS 15 beschermingsniveau 1 met een ‘NEE-conclusie' op ‘Conformiteit' toegestaan?
- Waar kan bedrijf of overheid terecht met vragen of klachten over een geaccrediteerde inspectie-A-instelling?
- Is het mogelijk dat de ene geaccrediteerde inspectie-A-instelling een ander oordeel geeft dan een andere geaccrediteerde inspectie-A-instelling?
- Is het de bedoeling dat het bevoegd gezag een door een geaccrediteerde inspectie-A-instelling opgesteld inspectieplan goedkeurt?
- Is het mogelijk voor een inspectie-instelling om een brandbeveiligingsinstallatie goed te keuren zonder dat een certificaat kan worden verstrekt?
- Waar moet de inspectiefrequentie worden vastgelegd?
- Wie bepaalt de inspectiefrequentie voor een brandbeveiligingsinstallatie?
- In tabel 6 van PGS15 wordt aangegeven dat bij beschermingsniveau 1 alle vloeistoffen in het grootste vak moeten worden opgevangen. Bij beschermingsniveau 2 wordt aangegeven dat 100% van de vloeistoffen in de opslagvoorziening moet worden opgevangen. Is het nu zo dat beschermingsniveau 2 strenger is dan beschermingsniveau 1?
- In de toelichting op tabel 4 van PGS15 (voorschrift 4.5.1) wordt gesproken over 'de combinatie van de grootste gevaarseigenschappen'. Hoe kun je de verschillende vlampunten cq. stofeigenschappen combineren? Of moet het woord 'combinatie' komen te vervallen waardoor je uitkomt op beschermingsniveau 1?
- Is het wenselijk om vanuit de overheid de PGS 15-bedrijven op eenzelfde wijze als BRZO-bedrijven te benaderen?
- Wat te doen als brandbeveiligingssystemen niet direct gereed zijn voor gebruik, bijvoorbeeld vanwege onderhoud of storingen?
- Hoe moet worden omgegaan met de recente ontwikkelingen in Nederland (toenemende stapelhoogte, plastic verpakkingen, krimpfolies)?
- In voorschrift 4.3.1 van PGS15 worden twee voorwaarden voor vakscheiding aangegeven. Is één van beide voorwaarden voldoende of moet aan beide voorwaarden worden voldaan?
- In PGS15 voorschrift 4.6.2 en 4.8.1.2 wordt gesproken van 'inzetbaarheid van de brandweer'. Binnen welk tijdsbestek is de brandweer inzetbaar en welk moment wordt hierbij als uitgangspunt gehanteerd? Het wegrijden uit de kazerne, het moment van aankomst, het moment van aanvang bluswerkzaamheden of anders?
Hoofdstuk 6: Opslag van gasflessen
- In PGS15 wordt een beschermend dak bij een gasflessenopslag niet meer verplicht gesteld. Waarom niet?
- Mogen zuurstofflessen en acetyleenflessen naast elkaar worden opgeslagen zonder scheiding daartussen (scheidingsconstructie of afstand)?
- Hoe moet worden omgegaan met de eis die in voorschrift 6.2.4 van PGS15 is opgenomen dat bij buitenopslag van gasflessen (tegen een gebouw) de gevel tot 4 meter hoogte 60 minuten brandwerend moet zijn uitgevoerd als de gevel maar 3 meter boven de flessen uitsteekt?
- Wat is het doel van de in voorschrift 6.2.4 van PGS15 beschreven eis? Gaat het hier om bescherming van de flessen tegen aanstraling als gevolg van een brand in het gebouw of gaat het om bescherming van het pand als gevolg van brandende gasflessen?
- Waarom is in voorschrift 6.2.4 van PGS15 de eis opgenomen van een 60 minuten brandwerende gevel en niet dat er sprake moet zijn van een WBDBO van een x aantal minuten?
- Gasflessen worden regelmatig in brandwerende opslagkasten opgeslagen. Voorschrift 6.2.17 van PGS15 geeft echter aan dat van een inpandige opslagvoorziening ten minste één wand een buitenmuur moet zijn waarin zich ten minste één deur bevindt. Voor een gasflessenopslagkast is deze eis onmogelijk. Betekent dit nu dat deze kasten niet zijn toegestaan?
- In tabel 8 van PGS15 wordt geen onderscheid gemaakt tussen gassen met verschillende inhoud. Waarom is WBDBO (weerstand tegen branddoorslag en brandoverslag) ook vereist voor inerte gassen zoals Argon en koolzuur?
- In paragraaf 6.1 van PGS15 is onder 'Keurmerken' aangegeven dat (periodiek) gekeurde gasflessen moeten zijn voorzien van een 'ingeslagen keurmerk'. Even verder wordt gesproken van een 'etiket of inslag'. Hoe herken ik een goedgekeurd etiket of inslag?
- Vallen gasflessen die zijn aangesloten op een verzamelleiding onder PGS 15?
- Binnen een inrichting die onder het Activiteitenbesluit valt zijn twee gasflessen van 60 liter aanwezig. De keuringstermijn van de gasflessen is verlopen. Op welk voorschrift uit het Activiteitenbesluit kan ik dan handhaven?
- Een bedrijf valt onder het Activiteitenbesluit en slaat gasflessen op. Kan daar een maatwerkvoorschrift voor opgesteld worden? Is een alternatieve gelijkwaardige voorziening mogelijk?
- Een bedrijf heeft gasflessen opgeslagen in een buitenopslag tegen de gevel conform PGS 15. Nu staan daar ook twee aangesloten gasflessenbatterijen tussen. Tellen de aangesloten gasflessenbatterijen ook mee voor de grens van 2500 liter in tabel 8 van PGS 15?
Hoofdstuk 7: Opslag van spuitbussen en gaspatronen
- Wat wordt in hoofdstuk 7 van de PGS 15 precies bedoeld met netto inhoud van een spuitbus?
- In paragraaf 7.2 van PGS15 staat dat de voorschriften van hoofdstuk 4 van toepassing zijn. Betekent dit dat voor spuitbussen een beschermingsniveau vanaf 400 kg van toepassing is?
- In paragraaf 7.1 lijkt het dat de opslag van spuitbussen en gaspatronen tot 400 kg niet binnen de werkingssfeer van PGS15 ligt. In paragraaf 7.4 worden echter voorschriften gegeven voor de opslag van maximaal 400 kg. Hoe valt dit met elkaar te rijmen?
- Waarom wordt in paragraaf 7.1 van PGS15 onderscheid gemaakt tussen situaties waarbij in een opslagvoorziening uitsluitend spuitbussen worden opgeslagen en situaties waarbij spuitbussen gezamenlijk met andere gevaarlijke stoffen worden opgeslagen? En waarom geldt in beide situaties een andere grondslag?
- In paragraaf 7.2 van PGS15 staat: "Voor het vaststellen van de grenswaarden (paragraaf 4.5 tabel 5) wordt de inhoud van de spuitbus beoordeeld op basis van de Wms-indeling van de inhoud." In tabel 5 wordt echter de ADR-systematiek gehanteerd. Welke systematiek moet aangehouden worden?
- Waar zijn de gedetailleerde voorschriften voor spuitbussen (hoofdstuk 7 van PGS15) op gebaseerd?
Overige vragen
- Hoe zit het precies met de relatie tussen PGS15 en IPPC, BBT, BREF's?
- Welke afstand vanaf een opslagvoorziening met minder dan 10 ton gevaarlijke stoffen moet aangehouden worden tot externe objecten?
- Het ADR (2013) is te downloaden via de volgende link:
- In de PGS15 wordt verwezen naar de CPR1 en CPR3. Mag je dit lezen als: 'PGS7 en PGS8'? Deze richtlijnen zijn inhoudelijk niet gewijzigd.
- In PGS15 wordt het begrip 'verpakkingsgroep' gehanteerd. Waar kan ik de verpakkingsgroep van een stof in een VIB (veiligheidsinformatieblad) vinden?
- Moeten stoffen in de afvalfase ook gescheiden worden opgeslagen?
- In laboratoria staan geen ADR-etiketten op de verpakking, terwijl PGS15 op ADR gebaseerd is. Wat nu?
- Op basis van welk artikel handhaaft de Arbeidsinspectie in het kader van PGS15?
- CMR (Carcinogeen, Mutageen, Reprotoxisch)-stoffen vallen onder de werkingssfeer van PGS15. Is er een ondergrens in het kader van de registratie van het gebruik van CMR-stoffen?
- Hoeveel verpakte gevaarlijke stoffen mogen in een voor het publiek toegankelijke verkoopruimte van een bouwmarkt opgeslagen worden?
Begrippenlijst PGS 15
- In PGS 15 wordt een gevaarlijke stof gedefinieerd als: ‘stoffen en voorwerpen, waarvan het vervoer volgens het ADR verboden is of slechts onder daarin opgenomen voorwaarden is toegestaan, dan wel stoffen, materialen en voorwerpen aangeduid in de IMDG-Code (International Maritime Dangerous Goods Code)’. Hoe weet ik of een stof of voorwerp onder deze definitie valt?
- In PGS15 wordt soms de term 'emballage' gebruikt naast de term 'verpakking'. De term 'emballage' komt niet terug in hoofdstuk 10 (begrippenlijst). Is er een verschil?